Zboża ozime – wsparcie zimotrwałości

Działanie niskich temperatur w minionym roku wpływało na przezimowanie roślin. Warto wiedzieć, że na ich zimotrwałość ma wpływ również szereg czynników, które w mniejszym lub większym stopniu decydują o działaniu warunków atmosferycznych.

Do głównych czynników decydujących o wpływie warunków atmosferycznych zimą na rośliny uprawne zalicza się:

• odpowiedni dobór odmiany – rośliny cechuje różna mrozoodporność (im wyższa, tym lepiej, przy czym zwykle notuje się odwrotną korelację z plonem);
• termin siewu – ma bardzo duży wpływ na fazę rozwojową, w jakiej zimuje roślina (wskazane jest, aby zboża przed zimą były co najmniej częściowo rozkrzewione – gwarantuje to między innymi lepszy rozwój systemu korzeniowego);
• głębokość siewu – zbyt płytki siew powoduje, że węzeł krzewienia położony jest zbyt płytko i bardziej narażony na działanie mrozu; zbyt głęboki z kolei może nie tylko opóźnić czy pogorszyć wschody, ale także powoduje niepotrzebne wyczerpanie zasobów młodej rośliny, co prowadzi do jej osłabienia i między innymi pogarsza zimotrwałość;
• zwalczanie chorób i szkodników – ma bardzo duże znaczenie, gdyż porażenie patogenami obniża odporność na
  niekorzystne warunki atmosferyczne.

Decydujące nawożenie

Poza wymienionymi czynnikami bardzo ważne, jeśli nie najważniejsze, jest również odpowiednie nawożenie. Przyjmuje się, że aby dobrze przezimować, roślina powinna być optymalnie zaopatrzona we wszystkie niezbędne składniki pokarmowe. Do makroskładników, które w pierwszej kolejności są odpowiedzialne za „przygotowanie” roślin do zimy, zalicza się azot (nie jest wskazana nadmierna podaż, jak i deficyt tego składnika) i potas. Przy czym nie można zapominać również o fosforze, a także magnezie i siarce. Natomiast do mikroskładników, które korzystnie wpływają na przezimowanie zbóż, zalicza się przede wszystkim miedź i mangan. Generalnie przyjmuje się, że mikroelementy spełniają w roślinie rozliczne funkcje fizjologiczne, które można określić jako kontrolne i regulacyjne. Szczególnie warto zwrócić uwagę na znaczenie miedzi i manganu, gdyż składniki te biorą udział we wszystkich głównych procesach zachodzących w roślinie. Stąd też dobre odżywienie roślin tymi składnikami przekłada się nie tylko na ich wysokie plony, ale jest również konieczne do optymalnego przygotowania roślin do zimy. Warto zaznaczyć, że rola miedzi i manganu (tego drugiego poprzez stymulację pobierania fosforu) w okresie jesiennym sprowadza się między innymi do stymulacji rozwoju systemu korzeniowego oraz krzewienia zbóż, co ma korzystny wpływ na przezimowanie roślin. Słabo rozwinięty system korzeniowy to jednocześnie mniejsze możliwości pobierania przez roślinę wody i składników pokarmowych, a zatem wzrasta ryzyko jej niedożywienia. Wiąże się z tym również spowolnienie wzrostu w okresie jesiennym.

Jesienne dokarmianie roślin

Mając wiedzę z analiz agrochemicznych gleby wykonywanych przez stacje chemiczno-rolnicze (jednoznacznie  wskazują, że wzrasta udział gleb o niskiej zasobności w przyswajalne mikroskładniki) oraz mając na uwadze to, że dostępność mikroskładników w okresie jesiennym często jest ograniczona poprzez niekorzystne warunki atmosferyczne (patrz rok ubiegły), a w początkowych fazach rozwojowych również przez słabo rozwinięty system korzeniowy, zaleca się profilaktyczne stosowanie wybranych mikroskładników w okresie jesiennym. W uprawie zbóż w pierwszej kolejności wskazane jest dokarmianie roślin miedzią i manganem. Zabieg ten można wykonać już od wytworzenia się czwartego liścia, tj. od początku krzewienia. Przy czym w praktyce przeprowadza się go bliżej pełni krzewienia (warto wiedzieć, że w tym okresie powstaje zawiązek kłosa, a dobre odżywienie roślin korzystnie wpływa na jego rozwój). Termin stosowania sprawia, że zabieg dokarmiania dolistnego można połączyć ze stosowaniem fungicydów czy insektycydów (dotyczy to w pierwszej kolejności jęczmienia i żyta oraz wczesnych siewów pszenżyta i pszenicy, gdzie zabiegi te zwykle są niezbędne). Reasumując powyższe rozważania, warto podkreślić, że jesienne dokarmianie roślin przez liście poprawia ich kondycję, a także korzystnie wpływa na ich rozwój. W przypadku zbóż przyczynia się w pierwszej kolejności do lepszego rozwoju systemu korzeniowego oraz ich krzewienia, co przekłada się zarówno na ich lepsze przezimowanie, jak i zwiększa ich potencjał plonotwórczy.

Witold Szczepaniak