Wybór odmian kukurydzy odpowiedzią na problemy w uprawie

Rok 2021 z jednej strony okazał się kolejnym przełomowym dla uprawy kukurydzy w Polsce. Według danych statystycznych jej areał osiągnął 1,7 miliona hektarów (w użytkowaniu na ziarno i na kiszonkę). Oznacza to, że kukurydza stała się w naszym kraju drugą co do wielkości, zaraz po pszenicy ozimej, uprawą wielkoobszarową. Z drugiej strony pogoda zdecydowanie nie sprzyjała temu gatunkowi, co poskutkowało wieloma problemami i w efekcie mniejszą od spodziewanej produktywnością. Zwyżka cen skupu spowodowała, że wynik finansowy nie jest aż tak zły, ale być może przemyślany dobór odmian mógłby go pozytywnie zmodyfikować. Warto mieć to na względzie, planując zasiewy kukurydzy na kolejne lata.

Bartosz Stopczyk

Wiosna 2021, bardzo zimna i sucha, spowodowała przesunięcie początku siewów praktycznie do pierwszej dekady maja. Kukurydza jest rośliną typu C4, która ma duże wymagania pod względem temperatury gleby niezbędnej do równomiernych wschodów. Odmiany o ziarnie bardzo zbliżonym do flint mogą trafić w glebę, gdy temperatura na głębokości siewu kształtuje się na poziomie 6–8°C. Typowe denty (ziarniaki zębokształtne) powinny być wysiewane w bardziej nagrzaną glebę – 8–12°C. W przeciwnym wypadku zwiększa się ryzyko wolnych, nierównomiernych wschodów i uszkodzeń siewek spowodowanych przez choroby i szkodniki. Większość rolników, którzy w sezonie 2021 postawili na siewy kwietniowe, obserwowała właśnie takie problemy ze wschodami na swoich polach.

Susza i inne problemy w uprawie kukurydzy

Problemem okazała się także susza, która wystąpiła w wielu rejonach kraju na przełomie czerwca i lipca. W licznych przypadkach deficyt wody dotknął kukurydzę w momencie, kiedy szykowała się ona do wiechowania i znamionowania. Stres suszowy powoduje nierównomierne wyrzucanie znamion poza okrywę kolby, co oznacza, że pyłek z wiechy może nie trafić na znamiona pojawiające się najpóźniej. Liczne odmiany o wysokiej produktywności odczuły te przypadłości, czego efektem były problemy z zaziarnieniem górnej części kolby.
Bardzo późne siewy w sezonie 2021 oznaczały często nawet o miesiąc krótszy okres wegetacji kukurydzy. Ten czynnik spowodował to, że odmiany o najdłuższym FAO w danym regionie uprawy, zwłaszcza siane na słabszych glebach, miały problem z odpowiednim wykarmieniem kolb i ziarna. Po prostu zabrakło im czasu na pobranie z głębszych warstw gleby składników odżywczych i wbudowanie ich w plon.

Wreszcie długa, zimna i mokra jesień wpłynęła na słabsze nalewanie ziarna późnych odmian, a finalnie na spowolnienie oddawania wody. Wysoka wilgotność oznaczała zdecydowanie wyższe koszty suszenia niż w poprzednich latach.
Tak wiele czynników stresowych spowodowało, że kukurydza z 2021 roku bardzo ciężko poddaje się ocenie i weryfikacji odmianowej. Wielokrotnie dochodziło do sytuacji, że dana odmiana, posiana na polach w niewielkiej odległości, przy tej samej agrotechnice plonowała na skrajnych poziomach – na jednym bardzo dobrze, na drugim zdecydowanie słabiej.

Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, warto głęboko się zastanowić, wybierając odmiany do siewu. Zakładając konieczność wczesnego siewu w nienagrzaną ziemię lub jego potencjalne opóźnienie, ziarno w typie najbardziej zbliżonym do flint, którego niższe wymagania termiczne oraz wysoki wczesny wigor wzrostu pozwalają bez obaw rozpocząć siewy przy niższych temperaturach gleby, będzie właściwym wyborem. W przypadku siewu odmian o dłuższym okresie wegetacji, w celu zbioru na ziarno, najlepiej postawić na mocne denty, które bardzo równomiernie i szybko oddają wodę w procesie dojrzewania, dzięki czemu schodzą z pola z niższą wilgotnością, co generuje niższe koszty suszenia.
Poniżej krótka charakterystyka wybranych odmian z oferty ASX Nasiona.

Doskonała kukurydza 
do pierwszych siewów

Grapinga (FAO 230) stanowi nową propozycję na rynku odmian z przydatnością na grys, ze względu na ziarno typu flint i bardzo wysoki udział skrobi szklistej. Testowana w 2021 roku przez młyny, spotkała się z pozytywnym przyjęciem. Oprócz tego wykazała się wysokimi wynikami plonowania w badaniach COBORU w 2020 roku, uzyskując średnie plony na poziomie ponad 11 t/ha suchego ziarna. Bardzo wysoki wczesny wigor i wysoka tolerancja na okresowe niedobory wody powodują, że Grapinga doskonale nadaje się do pierwszych siewów, w nieco słabiej nagrzaną glebę, albo do siewu na glebach ciężkich, zlewnych i trudno nagrzewających się. Wysokie rośliny, o mocniejszym nasileniu cechy stay green, wykazują również doskonałą przydatność do produkcji wysokoenergetycznej kiszonki.

Kukurydza o dużym potencjale 
plonotwórczym

Kolejną godną uwagi propozycją ziarnową jest RGT Irenoxx (FAO 230-240). Najwyższy potencjał plonowania ziarna kukurydza ta potwierdziła w badaniach COBORU w 2017 i 2018 roku, gdzie uplasowała się w ścisłej czołówce odmian w swojej grupie wczesności. W 2021 roku RGT Irenoxx ponownie stanął na podium, osiągając w badaniach porejestrowych COBORU 103% wzorca, co przełożyło się na średni plon na poziomie 12,7 t/ha suchego ziarna. Warto podkreślić fakt, że w trzech stacjach przekroczył plon 14,5 t/ha. Pokazuje to z jednej strony bardzo duży potencjał plonotwórczy tej odmiany, z drugiej powtarzalność wyników w pogodowo odmiennych latach i na różnych stanowiskach. RGT Irenoxx w krótkim czasie stał się rozpoznawalną i szeroko uprawianą odmianą. Niższe wymagania stanowiskowe pozwalają polecać go również na mniej zasobne pola, choć maksymalny zakodowany genetycznie potencjał wykorzysta tam, gdzie będzie dobrze wykarmiony. Ziarno w typie flint-dent i wysoki wczesny wigor pozwalają wcześnie rozpoczynać siewy tej odmiany.
Idealna na kiszonkę i ziarno

ES Joker (FAO 240) to odmiana w typie uniwersalnym. Bardzo wysokie rośliny (ok. 315 cm), potężnie ulistnione, generują niezwykle duży plon masy do zakiszania w połączeniu z bardzo wysoką zawartością ziarna. Kolby wypełnione są ziarnem mocniej zbliżonym do flint, o wysokiej zawartości skrobi szklistej, średniej ilości rzędów (14) i nieco wyższej zawartości ziaren w rzędzie (28–30). Samo ziarno jest bardzo ciężkie, o MTZ sięgającej nawet 360 g. Z tego powodu ES Joker to kiszonka o wysokim wskaźniku strawności i energetyczności oraz wysoka produktywność w uprawie na ziarno. Idealne rozwiązanie np. dla gospodarstw, które po napełnieniu silosów kiszonką chcą zostawić część kukurydzy do zbioru na ziarno. Ponadto zaletą odmiany ES Joker jest większa tolerancja w doborze stanowiska.

Kukurydza odporna na fuzariozę

W sektorze najpóźniejszych odmian nadal króluje ES Gallery (FAO 270). Ta odmiana z grupy średniopóźnej jako pierwsza w historii badań COBORU w Polsce osiągnęła w jednej ze stacji wynik 18 t/ha suchego ziarna. Wielokrotnie udowadniała, że pod względem produktywności niewiele jest odmian, które mogą się z nią równać. Wysokie, potężne i intensywnie zielone rośliny zabezpieczają możliwości tej odmiany, prowadząc dynamicznie procesy fotosyntetyczne i zapewniając kolbie wystarczającą ilość substancji odżywczych. Na średnich i nieco bardziej zasobnych stanowiskach ES Gallery dzierży palmę pierwszeństwa, jeżeli chodzi o potencjał plonowania. Jej atutem jest także ziarno typu dent (tzw. koński ząb), które najszybciej oddaje wodę zarówno podczas naturalnych procesów na polu, jak i w trakcie suszenia. Bardzo wysoka odporność na fuzariozę kolb zapewnia zdrowe ziarno, a tym samym surowiec o doskonałej jakości do sprzedaży.

Warto wiedzieć, że…

…pod marką ASX Nasiona firma Agrosimex oferuje liczne nowości oraz znane i sprawdzone odmiany. Pośród nich każdy rolnik znajdzie tę, którą z powodzeniem będzie mógł użytkować w swoim gospodarstwie. Więcej szczegółów dotyczących charakterystyki poszczególnych odmian można znaleźć w „Leksykonie odmian. Wiosna 2022” i uzyskać u doradców Agrosimexu.