Uszczelnianie ochrony ziemniaka

Dziś produkcja żywności obwarowana jest wieloma obostrzeniami i wiąże się z licznymi wyzwaniami, którym muszą sprostać rolnicy. Ograniczenia w stosowaniu środków chemicznych wspomagających uprawę roślin (wprowadzane w ramach Europejskiego Zielonego Ładu), uodpornienia patogenów na substancje aktywne czy wysokie oczekiwania klientów względem jakości i wyglądu płodów to tylko niektóre z aspektów wymagających dużego zaangażowania. W przypadku ochrony roślin konwencjonalne programy często nie gwarantują wystarczającej skuteczności, co wpływa na obniżenie plonu handlowego. Gdzie w związku z tym szukać wsparcia?
Iwona Polewska-Jankowiak

Zdrowe ziemniaki na poluPlanując ochronę i nawożenie upraw, bez wątpienia warto wziąć pod uwagę produky nawozowe bazujące na naturalnych substancjach pochodzenia organicznego. Preparaty te w większości bezpiecznie (bez pozostałości) uszczelniają konwencjonalne programy ochrony roślin przed różnymi agrofagami. Co ważne, jest w czym wybierać, ponieważ oferta tego typu rozwiązań jest coraz szersza.

Uszczelnianie ochrony ziemniaka

Sprowadza się ono do wykorzystywania w ramach zabiegów ochrony roślin innych niż chemiczne preparatów, które wykazują działanie zapobiegawcze (nie interwencyjne!), polegające na:

  • zwiększaniu odporności roślin na niekorzystne warunki środowiskowe (stresy biotyczne i abiotyczne),
  • aktywizowaniu mechanizmów obronnych przed różnego rodzaju patogenami.

Produkty tego rodzaju najczęściej mają rejestrację nawozową jako bioregulatory czy bioregulatory. Bazują one na specjalnych substancjach, najczęściej naturalnych, które są pozyskiwane z roślin (np. algowych, aminokwasowych), lub zawierających naturalne związki – fitoaleksyny, fenylopropanoidy (kwas salicylowy), laminarynę lub nanocząsteczki srebra. Ponadto większość preparatów służących do uszczelniania zabiegów fungicydowych (wzmacniających SAR) jest wzbogacona o wybrane składniki pokarmowe, m.in.: miedź, cynk i bor, które wpływają bezpośrednio na podniesienie odporności roślin. Takie preparaty pełnią zatem w uprawach podwójną funkcję: stanowią źródło składników pokarmowych przy redukcji ich niedoborów oraz – jak już wspomniano – zwiększają odporność roślin na niekorzystne warunki bytowe i aktywizują ich mechanizmy obronne.
Produkty rekomendowane do uszczelniania zabiegów ochrony charakteryzują się różnymi mechanizmami działania, w zależności od składu. Poniżej krótka charakterystyka wybranych składników.

  1. Fitoaleksyny to organiczne związki chemiczne należące do izoflawonoidów, seskwiterpenów, poliacetylenów i innych grup substancji wytwarzanych przez rośliny w odpowiedzi na atak patogenów. Zdrowe organy roślinne zawierają bardzo małe ilości fitoaleksyn. Ich stężenie wzrasta w wyniku działania czynników stresowych dla roślin, takich jak kontakt z patogenem lub jego produktami, uszkodzenia w wyniku żeru szkodników, zranienie, przechłodzenie. Stanowią więc formę ochrony roślin w warunkach stresów biotycznych i abiotycznych. Biosynteza fitoaleksyn jest obecna i w roślinach podatnych, i niepodatnych na dany stresor, jednak u gatunków odpornych wytwarzanie jest szybsze, bardziej intensywne i efektywne.
  2. Fenylopropanoidy (kwas salicylowy) to klasa metabolitów indukujących odporność systemową roślin (SAR) na patogeny – aby reakcja obronna nie nastąpiła zbyt późno i poniesione straty były nie do odrobienia.
  3. Kwas glukonowy to organiczny związek chemiczny (pochodna glukozy), który przede wszystkim wzmacnia u roślin siłę absorpcji składników pokarmowych i innych substancji, które są nim chelatowane. Ułatwia proces akumulacji, dzięki czemu roślina nie traci dodatkowo energii, a skuteczność uzupełniania niedoboru pierwiastków (wapnia, żelaza, cynku, potasu, miedzi czy sodu) wynosi 100%.
  4. Aminokwasy to jedne z najważniejszych związków organicznych w żywych organizmach, ponieważ z nich zbudowane są białka. Są także składnikiem hormonów i enzymów. Rośliny są zdolne do samodzielnej syntezy aminokwasów, ale proces ten wymaga dużo energii i czasu. Zatem podanie ich uprawom wraz z deficytowymi składnikami pokarmowymi lub substancjami chemicznymi pozwala zaoszczędzić energię i dynamizuje tempo rozwoju roślin oraz wzmacnia skuteczność zabiegów. Aminokwasy są prekursorami syntezy fitohormonów roślinnych, a podanie ich w nawozach stymuluje rośliny do większej produkcji tych substancji wzrostowych. Dodatkowo usprawniają proces regeneracji roślin po przebytych stresach. Molekuły aminokwasów w odróżnieniu od soli technicznych czy syntetycznych chelatów są elektrycznie obojętne, dzięki czemu mogą być transferowane w komórce rośliny. W związku z tym czas pobrania składników pokarmowych z nawozów z aminokwasami jest bardzo krótki i wynosi 2–4 godziny. Ponadto wykorzystanie składników pokarmowych jest bliskie 100%. Aminokwasy pochodzenia roślinnego dzięki pełnej kompatybilności z metabolizmem nawożonych roślin zapewniają szybki i łatwy transport składników pokarmowych do miejsc, w których jest ich największy deficyt.
  5. Nanocząsteczki srebra stymulują mechanizmy obronne roślin. Zapewniają lepsze natlenienie komórek i aktywują procesy życiowe roślin (oddychanie, pobieranie i transport składników pokarmowych). Nanosrebro jest aktywne biologicznie i wykazuje działanie odkażające (biobójcze). Ma też potencjał ograniczania rozwoju wielu bakterii i grzybów, w tym patogenów roślin uprawnych.
  6. Makro- i mikroelementy (m.in.: krzem, cynk, miedź) mają ogromne znaczenie w zwiększaniu odporności roślin na ataki patogenów. Rośliny słabo odżywione wykazują dużą podatność na choroby. We wzmacnianiu odporności roślin na niekorzystne warunki (stresy) szczególną rolę odgrywają cynk i miedź, która dodatkowo wykazuje działanie biobójcze. Warto także wysycać rośliny składnikami drugorzędnymi, takimi jak krzem i tytan. Zabiegi preparatami krzemowymi wpływają na wzrost mechanicznej odporności tkanek. Efektem poprawy funkcjonowania organizmów roślinnych odżywianych nalistnie krzemem jest wzrost ilościowy i poprawa jakości plonu. Natomiast tytan to aktywator fotosyntezy, który w sytuacjach stresowych pełni funkcję motywatora (dopalacza), pobudzając rośliny do produkcji chlorofilu.

Wybrane produkty do nawożenia ziemniaka

Nawożenie ziemniakówBioregulatory czy biostymulatory często zawierają więcej niż jeden z wymienionych składników. Przy ich wyborze należy kierować się przeznaczeniem oraz – o ile to możliwe – rekomendacją praktyków.
Omex Zynergy to płynny nawóz mikroelementowy przeznaczony do nawożenia dolistnego. Zawiera miedź (Cu), cynk (Zn) i siarkę (S). Nawóz zwiększa odporność roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne i siedliskowe oraz aktywizuje mechanizmy obronne roślin (stymuluje produkcję fitoaleksyn). Można stosować go łącznie z większością środków ochrony roślin. Omex Zynergy zapewnia wysoką skuteczność zabiegu w dawce zaledwie 0,5–1 l/ha. W ciągu ostatnich 3 lat produkt testowano w ramach wielu autorskich programów ochrony i nawożenia. Z obserwacji wynika, że na zasadzie synergii wspomaga grzybobójcze i bakteriobójcze działanie środków ochrony roślin. Stosowanie Omex Zynergy jest szczególnie zalecane w sytuacji braku możliwości wykonania zabiegu konwencjonalnym fungicydem, np. w okresie między zbiorami, gdy mogą się pojawić problemy z pozostałościami substancji aktywnych, lub kiedy wzrasta odporność patogenów na substancje aktywne i powstają luki w ochronie.
Viflo miedź-bor jest nowatorskim nawozem produkowanym w nanotechnologii. Zawarte w nim składniki pokarmowe są skompleksowane kwasem glukonowym (nośnik o bardzo dobrej przyswajalności), co zapewnia ich bardzo szybkie i efektywne pobieranie przez liście, a tym samym wysoką skuteczność produktu w:

  • likwidacji niedoborów pierwiastków, zwłaszcza gdy ich pobieranie z gleby zostało zakłócone (np. na skutek stresu),
  • ograniczaniu rozwoju chorób grzybowych i bakteryjnych.

Szybsze wchłanianie nawozu przez roślinę to krótszy okres od oprysku do opadów, co jest istotne w kontekście gwałtownych zmian aury. Viflo miedź-bor wpływa na zdrowotność roślin i wspiera zabiegi fungicydowe, dlatego od lat z powodzeniem jest stosowany do nawożenia dolistnego solo i w mieszaninach zbiornikowych. Rekomendowane dawki to 1,5–3 l/ha.
Maral to nawóz wielofunkcyjny. Innowacyjność i wysoka skuteczność tego preparatu wynika głównie z wyjątkowego składu, który gwarantuje działanie:

  • odżywcze,
  • biostymulujące,
  • ochronne,
  • regeneracyjne (poprzez wzmacnianie u roślin układu odpornościowego SAR).

Do zadań biostymulatora należy m.in. ochrona roślin przed stresem oraz ułatwianie im regeneracji i odzyskania wigoru po wystąpieniu niekorzystnych czynników, takich jak: susza, zimno, stres termiczny (wysokie temperatury, nadmierna transpiracja). Rekomendowana dawka nawozu Maral to 0,75–1,5 l/ha.
ASX Krzem plus jest jednym z najskuteczniejszych preparatów krzemowych na rynku. Ma pełną rejestracją ministerialną jako stymulator wzrostu roślin. Produkt zawiera: 2,2% krzemu (Si) w postaci kwasu ortokrzemowego rozpuszczalnego w wodzie, 0,45% boru (B) i 1,1% miedzi (Cu) – łatwo dostępnych dla roślin – oraz 80% substancji organicznej w suchej masie. ASX Krzem plus aktywizuje procesy życiowe roślin oraz ich mechanizmy obronne w sytuacjach stresowych, a tym samym zwiększa plon i poprawia jego jakość. Jest przeznaczony do stosowania na wszystkich typach gleb. Rekomendowana dawka wynosi 0,5 l/ha.
Silver Mix i Silver Phos to najnowszej generacji płynne nieorganiczne nawozy z mikroelementami, wyprodukowane w nanotechnologii, stabilizowane nanocząstkami srebra koloidalnego. SCS-tech® to opatentowana nanotechnologia, w ramach której starannie wyselekcjonowane substancje czynne (bioregulatory, woda szungitowa, polimery, stabilizowane srebro koloidalne, makro- i mikroelementy) wspomagają procesy metaboliczne zachodzące w roślinach na każdym etapie ich rozwoju, tak aby mogły one prawidłowo zawiązywać i wykształcać owoce i nasiona. Jednocześnie zapewnia kompleksową ochronę roślin przed chorobami grzybowymi, bakteryjnymi i wirusowymi. Silver Mix zawiera 3000 mg/l srebra koloidalnego i mikroelementy (B, Cu, Zn, Mn, Mo, Co), natomiast Silver Phos – 500 mg/l srebra koloidalnego oraz pierwiastki: P, K, Mo, Se. Silver Mix był poddawany badaniom polowym w Polsce i innych europejskich ośrodkach naukowych i badawczych. Ich wyniki pokazują, że nanokoloidalne cząstki srebra zawarte w nawozie działają antybakteryjnie, przeciwgrzybiczo i antywirusowo. Na szczególną uwagę zasługuje jego skuteczność w ograniczaniu występujących w uprawach bakterii, m.in.: Erwinia amylovora, Xanthomonas campestris, Pseudomonas fluorescens. Silver Mix w badaniach in vitro podany w stężeniu 0,5%:

  • po 5 minutach kontaktu z bakterią Clavibacter michiganensis ssp. Sepedonicus (sprawca bakteriozy pierścieniowej ziemniaka i raka bakteryjnego pomidora) całkowicie wyeliminował patogen,
  • po 5 minutach kontaktu z bakterią Pseudomonas syringae pv. (sprawca bakteryjnej cętkowatości pomidora) całkowicie wyeliminował patogen,
  • po 5 minutach kontaktu z bakterią Ralstonia solanaceorum (sprawca śIuzaka roślin psiankowatych) wyeliminował patogen zalegający na powierzchni przeciętej bulwy ziemniaka.

Zintegrowane odżywianie roślin jest niezbędnym elementem zrównoważonego rolnictwa i jest bardziej opłacalne, w myśl zasady: lepiej zapobiegać, niż leczyć. Szkody w plonie spowodowane stresami biotycznymi i abiotycznymi często są nieodwracalne, a zabiegi chemiczne jedynie ograniczają ich pogłębianie się. Natomiast takie produkty, jak Omex Zynergy, Viflo miedź-bor, Maral, Silver Mix i Silver Phos, pomagają zredukować szkody do akceptowalnego poziomu lub przynajmniej takiego, przy którym ochrona (leczenie) za pomocą metod konwencjonalnych będzie skuteczniejsza i tańsza.