Prawidłowe gospodarowanie resztkami pożniwnymi

Podstawowym nawozem organicznym dostępnym w większości gospodarstw bez inwentarza są resztki pożniwne. Sprzątnięcie roślin z pola to dobra okazja, żeby odbudować wartość stanowiska i przygotować grunt pod uprawę roślin następczych poprzez wzmożenie procesu tworzenia próchnicy w glebie. Ze słomą wprowadza się do gleby spore ilości składników nawozowych.

dr inż. Tomasz Piotrowski

Resztki pożniwnePrzyorywanie słomy poprawia przede wszystkim bilans glebowej materii organicznej, choć jej oddziaływanie na żyzność gleby w porównaniu z obornikiem lub roślinami wieloletnimi jest znacznie słabsze. Wykorzystanie składników pokarmowych ze słomy w pierwszym roku po wprowadzeniu do gleby jest częściowe i zróżnicowane w zależności od rodzaju słomy i gatunku rośliny. Optymalne wykorzystanie składników jest możliwe wtedy, gdy resztki pożniwne zostaną odpowiednio przygotowane do prawidłowego rozkładu, który można przyspieszyć i kontrolować, stosując przeznaczone do tego produkty.

Ukierunkuj i przyspiesz proces rozkładu resztek pożniwnych

Jak ukierunkować i przyspieszyć prawidłowy rozkład resztek pożniwnych? Aby resztki pożniwne zostały przekształcone w wartościowy nawóz, muszą przejść szereg skomplikowanych przemian. W wyniku tych procesów uwalniane są do środowiska glebowego stosunkowo duże ilości składników odżywczych w formach łatwo przyswajalnych dla roślin, odżywiających je w początkowej fazie wzrostu. Dzięki przedstawionym poniżej rozwiązaniom podnosimy efektywność humifikacji w okresie jesiennym i właściwej mineralizacji w okresie wegetacji roślin, a co za tym idzie – żyzność gleby.

Najlepsze i najprostsze rozwiązania na zagospodarowanie resztek pożniwnych

Biorąc pod uwagę zarówno czynnik ekonomiczny, jak i aspekty ekologiczne i legislacyjne, najlepszymi dodatkowymi rozwiązaniami, które przyspieszą optymalne zagospodarowanie resztek pożniwnych, są zabiegi z wykorzystaniem poniższych kombinacji produktów:

  1. Rosahumus (3 kg/ha) + Rhizosum N plus (25 g/ha),
  2. Startus Active (3 l/ha) + Rhizosum N plus (25 g/ha).

 

Plan zagospodarowania resztek pożniwnych – 5 podstawowych zadań

  1. Jak najmocniejsze rozdrobnienie słomy (w miarę możliwości).
  2. Optymalne wymieszanie z glebą.
  3. Wapnowanie:
    1. a) uregulowanie pH gleby,
    2. b) nawożenie wapniem (pierwiastek strukturotwórczy przyspiesza rozkład materii organicznej, stabilizuje związki próchnicy i przyczynia się do wzrostu ich zawartości).
  4. Nawożenie azotem (łączenie się azotu z próchnicą – magazynowanie do następnego sezonu wegetacyjnego oraz pozytywny wpływ na rośliny – zaplecze pokarmowe dla mikroorganizmów glebowych).
  5. Dostarczenie kwasów humusowych (przyspieszenie i ukierunkowanie rozkładu resztek).

Tabela 1. Wartość resztek pożniwnych

Roślina Makroelementy w kg/ha w świeżej masie słomy
N P2O5 K2O MgO SO3 CaO
zboża ozime 15–30 8–15 35–70 5–10 5–10 10–15
rzepak 45–60 10–20 50–100 5–10 10–25 20–40

 

Tabela 2. Wpływ różnych nawozów poprawiających rozkład słomy na plonowanie pszenicy ozimej, IUNG, RZD Grabów, 2021 r.

Obiekt Plon
(t/ha)
kontrola – bez zabiegów przyspieszających rozkład słomy 5,35
Rosahumus (6 kg/ha) – oprysk słomy po żniwach (kwasy humusowe) 5,86
RSM (100 l/ha) + CaTs Tiosiarczan wapnia (15 l/ha) – oprysk słomy (azot) 5,47
Wapniak Kornicki (500 kg/ha), wysiew na słomę po żniwach (wapń) 6,10

 

Tabela 3. Zawartość podstawowych makro- i mikroelementów w słomie

Składnik Gatunek roślin
pszenica ozima pszenżyto ozime żyto owies jęczmień jary rzepak kukurydza
makroelementy (% suchej masy)
N 0,64 0,61 0,58 0,73 0,75 0,72 1,19
P2O5 0,23 0,25 0,25 0,34 0,25 0,30 0,46
K2O 1,26 1,28 1,20 1,29 1,61 2,12 1,25
CaO 0,38 0,35 0,32 0,44 0,63 2,18 0,48
MgO 0,15 0,13 0,13 0,18 0,20 0,21 0,46
mikroelementy (mg/kg suchej masy)
bor 3,00 2,83 2,65 3,70 4,40 9,80 5,40
miedź 3,50 3,30 3,00 3,25 4,20 3,16 6,00
mangan 39,7 45,2 51,4 114,0 45,0 40,3 55,0
molibden 0,35 0,34 0,33 0,32 0,35 0,30 0,44
cynk 24,2 25,6 22,1 34,2 24,7 32,5 33,0

Źródło: Maćkowiak 1998

 

Tabela 4. Oddziaływanie różnych form nawozów organicznych i resztek pożniwnych na właściwości gleby (poziom oddziaływania: x – słabe, xx – średnie, xxx – duże )

Wpływ Nawozy organiczne i resztki pożniwne
obornik słoma międzyplony
motylkowate krzyżowe motylkowate wieloletnie
rozluźnienie podglebia – – x – xx
poprawa struktury xx x x x xxx
wzrost zawartości próchnicy xx xx x x xxx
wzrost zawartości N w glebie xx – xx – xxx
poprawa zasobności gleby w P, K, Ca, Mg i mikroelementy xx x – – x
zachwaszczenie:
      –  zwiększa x x x x (xx)1
      – ogranicza – – x x xx
nasilenie chorób i szkodników:
      – zwiększa – x – – (x)2
      – ogranicza x – xx xx x