Posypowe nawożenie jesienne ozimin makroskładnikami
Poziom plonowania upraw ozimych i ich zimotrwałość są w ogromnym stopniu zależne od jego jesiennego rozwoju roślin oraz od ich ochrony i odżywienia w tym okresie. Najważniejsze jest uzyskanie ich optymalnej fazy rozwojowej przed zimą. W przypadku każdej z upraw ozimych nawożenie podstawowe powinno być wykonane przed siewem. Pszenica ozima i jęczmień ozimy (w szczególności) mają dość słabe systemy korzeniowe w porównaniu do ekstensywnych zbóż ozimych, dlatego gorzej pobierają składniki pokarmowe i wodę z gleby.
dr inż. Tomasz Piotrowski
W racjonalnym systemie nawożenia ustalanie dawek uwzględniające tylko pokrycie zapotrzebowania rośliny na składniki pokarmowe przy zakładanym plonie jest niewystarczające. Przed wyliczeniem konkretnych ilości poszczególnych składników konieczne jest wykonanie analiz gleby. Prawidłowo zbilansowany poziom nawożenia oblicza się, uwzględniając zasobność gleby, pobranie jednostkowe i spodziewany plon. Na podstawie wykonanych analiz dokonuje się oceny stanowiska i jego potencjału, określając zasobność w makro- i mikroelementy oraz pH gleby.
Optymalne poziomy zasobności pod uprawę ozimą powinny oscylować powyżej wartości średnich, w zależności od kategorii agronomicznej i pH gleby, z wyjątkiem fosforu i żelaza. W standardowo wykonywanych analizach glebowych wartości zasobności powinny przekraczać 15 mg P2O5/100 g gleby, 20 mg K2O/100 g gleby, 8 mg Mg/100 g gleby. Nasiona ozimin należy wysiewać w glebę o uregulowanym odczynie – pH 6,0–7,0. Pola nie wolno jednak przewapnować, gdyż pogorszy to wchłanianie innych związków. Wapń jest niedoceniany i często pomijany przez rolników jako składnik pokarmowy. Jest to składnik budulcowy ścian komórkowych, odpowiedzialny też za sztywność łodyg ozimin, czy szybkość „wyjścia” ze stresu roślin. W przypadku zbóż ozimych pobierane ilości wapnia nie są zbyt duże, średnio mniej więcej 50 kg/ha. Natomiast rzepak pobiera go na poziomie 150–250 kg/ha.
Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe ozimin
Przyjmuje się, że pszenica przy plonie nasion na poziomie 9 t/ha pobiera średnio 270 kg N, 100 kg P2O5, 170 kg K2O, 35 kg MgO, 80 kg SO3. W przypadku jęczmienia, na poziomie plonowania 6 t/ha, roślina pobiera średnio 155 kg N, 65 kg P2O5, 135 kg K2O, 30 kg MgO, 55 kg SO3.
Pszenżyto ozime gorzej pobiera składniki pokarmowe i wodę z gleby w porównaniu do żyta, ale lepiej niż pszenica. Zakłada się, że przy plonie nasion na poziomie 7 t/ha pobiera ono średnio 175 kg N, 80 kg P2O5, 150 kg K2O, 30 kg MgO, 25 kg SO3. W przypadku żyta, na poziomie plonowania 5 t/ha, roślina pobiera średnio 110 kg N, 55 kg P2O5, 115 kg K2O, 20 kg MgO, 65 kg SO3.
Rzepak ozimy zalicza się do roślin o bardzo dużych potrzebach pokarmowych. Przyjmuje się, że przy plonie nasion na poziomie 4 t/ha pobiera on średnio: 240 kg N, 100 kg P2O5, 240 kg K2O, 40 kg MgO, 120 kg SO3. Tylko część tego zapotrzebowania na makroelementy przypada na jesień i nie wszystkie składniki powinno się stosować wiosną, dotyczy to zwłaszcza fosforu i potasu. Trzeba pamiętać, że rola tych składników w prawidłowym jesiennym rozwoju rzepaku ozimego jest znacząca. W programie nawożenia tej uprawy warto też uwzględnić wykorzystanie resztek pożniwnych, by zapewnić roślinom optymalne warunki wzrostu i poprawić jakość gleb. Rozwiązaniem mającym na celu uzyskanie prawidłowego rozkładu resztek pożniwnych jest zastosowanie technologii składającej się z dwóch kombinacji trzech produktów: Rhizosum N plus, Rosahumus i Startus Active.
Przykładowy program jesiennego nawożenia ozimin makroskładnikami:
I. Rozkład resztek pożniwnych:
- Rosahumus (3 kg/ha) z dodatkiem Rhizosum N plus (25 g/ha),
- Startus Active (3 l/ha) z dodatkiem Rhizosum N plus (25 g/ha),
II. Nawożenie przedsiewne:
ASX Corn/ASX Power (7:20:30):
200–400 kg/ha – dawka uzależniona od zasobności gleby i zakładanego plonu,
III. Nawożenie współrzędne/zlokalizowane:
Microstar PZ lub Microstar PZ Max lub ASX Start – 20–30 kg/ha.
Należy pamiętać, że pokrycie zapotrzebowania rośliny na mikro- i makroelementy w odniesieniu do zakładanego plonu nie zwalnia z wizytowania plantacji, oceny jej stanu i zdrowotności. W przypadku zaobserwowania niedoborów należy jak najszybciej wykonać zabieg interwencyjnego dokarmiania uprawy.
Przygotowanie ozimin przed spoczynkiem zimowym
Jak już wspomniano, kluczowym celem jesiennego odżywiania roślin ozimych jest uzyskanie ich optymalnej fazy rozwojowej przed spoczynkiem zimowym.
Rośliny rzepaku powinny charakteryzować się odpowiednio silnie rozwiniętym systemem korzeniowym. Szyjka korzeniowa o średnicy minimum 10 mm powinna być głęboko osadzona w ziemi. Część nadziemna zaś osiągnąć odpowiednią masę o właściwym pokroju, czyli każda roślina powinna mieć 8–12 dobrze rozwiniętych liści z szerokimi blaszkami i niewydłużonymi ogonkami
W przypadku wszystkich gatunków zbóż ozimych ważne jest osiągnięcie fazy krzewienia przy odpowiednim zahartowaniu roślin, ponieważ w węzłach krzewienia gromadzone są substancje zapasowe. Gatunki krzewiące się tylko jesienią, czyli jęczmień i żyto, muszą przed zimą osiągnąć pełnię krzewienia, wykształcając optymalnie 3–4 źdźbła. W przypadku pszenicy i pszenżyta zasianych w terminie optymalnym rośliny powinny jeszcze przed okresem zimy zdążyć wytworzyć zaczątki 2–3 źdźbeł. Te wykształcone na jesieni są silniejsze od budowanych na wiosnę, w przypadku stresów rzadziej ulegają zredukowaniu lub są redukowane w mniejszym stopniu niż źdźbła wytworzone wiosną.