Nawożenie startowe rzepaku ozimego – sprawdzone rozwiązania

Podstawowym zadaniem produkcji roślinnej jest dążenie do wysokich, stabilnych oraz dobrych jakościowo plonów. Istotą nowoczesnej uprawy jest racjonalny, zintegrowany system nawożenia, którego zasadniczym celem jest minimalizacja strat składników pokarmowych.

Iwona Polewska-Jankowiak, 
dr inż. Tomasz Piotrowski

Najbardziej rozpowszechnionym systemem nawożenia jest jednorazowa aplikacja nawozów posypowych, która prowadzi do dużego rozproszenia składników pokarmowych w glebie. Istotny jest więc nie tylko odpowiedni dobór nawozów, ale także wdrożenie innych technik aplikacji.
Doskonałym uzupełnieniem powierzchniowego stosowania nawozów są techniki nawożenia zlokalizowanego oraz współrzędnego. Specyfika takich aplikacji polega na wprowadzeniu nawozu bezpośrednio w sąsiedztwo nasion lub korzenia, co pozwala na zwiększenie koncentracji składników odżywczych w strefie ukorzenienia się rośliny i zwiększenie efektywności ich pobierania.
Najlepsze efekty wykorzystania składników pokarmowych z nawozów, w postaci ilościowego i/lub jakościowego wzrostu plonu, uzyskuje się przy połączeniu wszystkich technik aplikacji. Zlokalizowane i powierzchniowe nawożenie startowe odpowiada za uzupełnienie zasobności gleby oraz za pokrycie zapotrzebowania na składniki pokarmowe do wytworzenia plonu, natomiast nawożenie mikronawozami (współrzędne) – za szybszy wzrost w początkowej fazie rozwoju uprawy.

Odżywianie w początkowych fazach wzrostu rzepaku ozimego

Dobry start rzepaku jesienią, już od wschodów, to gwarancja zbudowania silnego systemu korzeniowego, grubej i silnej szyjki korzeniowej oraz odpowiedniej ilości liści przed zimą. Ma on też decydujący wpływ na zimotrwałość roślin i ich wzrost wiosną oraz na wytworzenie dużej ilości pędów bocznych, kwiatów i łuszczyn. Dlatego niezmiernie istotne jest zapewnienie roślinom rzepaku dostatecznej ilości składników pokarmowych, zwłaszcza fosforu, potasu, cynku, siarki i boru.

Wpływ technologii siewu i stosowania nawozów Microstar PZ + Rosahumus na plonowanie rzepaku odmiany Orlando F1, Piaski, 2013 rok

Technologia siewu	System nawożenia przedsiewnego	Plon (kg/ha)
siew tradycyjny – rozstawa rzędów 22 cm, 3,3 kg nasion/ha	NPKS 28-80-116-32	4160
siew nasion w szerokie rzędy – 45 cm; 1,8 kg nasion/ha	NPKS 14-40-58-16 + Microstar PZ (20 kg/ha) + Rosahumus 3 kg/ha)	4680
siew nasion w szerokie rzędy – 45 cm; 1,8 kg nasion/ha	NPKS 28-80-116-32 + Microstar PZ (20 kg/ha) + Rosahumus (3 kg/ha)	4930

Fosfor w uprawie rzepaku

W uprawie rzepaku jest niezbędny do wytworzenia odpowiedniego systemu korzeniowego. Fosfor odpowiada za gospodarkę energetyczną roślin, proces kwitnienia i wiązania nasion. Bardzo istotne jest, aby pierwiastek ten był dostępny dla roślin rzepaku ozimego od momentu kiełkowania. Często jednak w okresie wschodów i początkowego wzrostu uprawy może być zbyt sucho lub mogą wystąpić jesienne przymrozki, co zdecydowanie ogranicza dostępność fosforu dla roślin. W wyniku zaburzenia w jego pobieraniu roślinom brakuje energii do pobierania pozostałych składników pokarmowych oraz do syntezy chlorofilu. Pobieranie fosforu jest w bardzo dużym stopniu uzależnione od odczynu gleby (przy pH poniżej 5,5 fosfor może być pobierany na poziomie zaledwie 20–30%) oraz od temperatury (gleba powinna mieć temperaturę min. 10–12°C). Ponadto fosfor jest pierwiastkiem mało ruchliwym w glebie. Jego największa absorpcja przez korzenie następuje w warunkach bezpośredniego kontaktu strefy włośnikowej z jonami fosforu H3PO4. Dla porównania – w przypadku innego ważnego składnika odżywczego, jakim jest azot, odległość ta może wynosić nawet 2 cm.

Wpływ cynk w uprawie rzepaku ozimego

Cynk wpływa na przemiany biochemiczne i podziały komórkowe zachodzące w stożku wzrostu młodych roślin rzepaku, kiedy różnicują się wszystkie organy – potencjalna wysokość roślin, ilość i długość łuszczyn oraz ilość nasion w łuszczynach. Ponadto dobre zaopatrzenie rzepaku od samych wschodów w cynk zwiększa odporność roślin na jesienne przymrozki, poprawia mrozoodporność. Pierwiastek ten wpływa również na lepsze wykorzystanie fosforu i azotu.

Korzystny wpływ boru

Jest składnikiem odpowiedzialnym za rozwój strefy włośnikowej systemu korzeniowego oraz za lotność pyłku i wiązanie nasion.

Gwarancją najlepszego zaopatrzenia rzepaku w najważniejsze składniki pokarmowe, takie jak azot, fosfor, cynk czy bor, jest stosowanie nawożenia startowego nawozami w postaci mikrogranulatów wraz z siewem nasion.

Nawożenie startowe rzepaku – rozwiązania

Do sprawdzonych rozwiązań w startowym nawożeniu rzepaku ozimego zalicza się ASX Start, Microstar PZ i Microstar PMX. Są to jedne z najlepiej zbilansowanych nawozów startowych na rynku. Stosuje się je w dawce 20–30 kg/ha.
Wprowadzenie nawozów ASX Start, Microstar PZ lub Microstar PMX do agrotechniki rzepaku najlepiej połączyć z siewem w szerokie rzędy – co 45 cm, a w rzędzie co 6–8 cm. Przy takim siewie obsada roślin wynosi mniej więcej 25–33 szt./m2, a zużycie nasion 1,5–1,8 kg/ha. Rzepak siany w ten sposób lepiej się krzewi, wytwarza grubą i silną szyjkę korzeniową, więcej silnych pędów bocznych i zdecydowanie więcej łuszczyn. Ponadto w końcowym etapie rozwoju jest lepsze przewietrzanie dolnych partii łanu rzepaku.
Uprawa rzepaku w szerokich rzędach, mimo barier technicznych związanych z siewem nasion, zdobywa coraz więcej zwolenników i przynosi wymierne korzyści ekonomiczne. Bardzo ważnym czynnikiem, decydującym o końcowym plonie rzepaku sianego w szerokie rzędy, jest odpowiedni termin zbioru – z reguły późniejszy o 7–10 dni niż w przypadku rzepaku sianego tradycyjnie.
Nawozy ASX Start, Microstar PZ, Microstar PMX mają postać mikrogranulatu (0,5–1 mm), który jest całkowicie rozpuszczalny w wodzie. 1 kg nawozu zawiera mniej więcej 1 000 000 mikrogranulek. Fosfor w nawozach występuje w postaci połączeń organicznych z systemu TPP (technologii ochrony fosforu), dzięki czemu jest dostępny dla roślin prawie w 100%, niezależnie od odczynu gleby i temperatury! Wysoka zawartość cynku zwiększa odporność roślin na jesienne chłody oraz wpływa na lepsze wykorzystanie fosforu i azotu z gleby. Bardzo korzystna jest także zawartość siarki, która jest niezbędna do budowy aminokwasów siarkowych, czyli metioniny, cysteiny, tryptofanu, dlatego wpływa także na właściwe wykorzystanie nawozów azotowych.
Dzięki wprowadzeniu łatwo dostępnych składników pokarmowych w bezpośrednie sąsiedztwo nasion rośliny od kiełkowania rozwijają się prawidłowo, są mniej wrażliwe na niekorzystne warunki atmosferyczne (susza, chłody, nadmiar wody) i glebowe (kwaśny odczyn gleby, złe stosunki wodno-powietrzne). W dalszym etapie rozwoju rośliny korzystają już z fosforu podanego rzutowo na całą powierzchnię pola.
Do aplikacji nawozów ASX Start, Microstar PZ, Microstar PMX niezbędny jest precyzyjny dozownik do mikrogranulatu. Można stosować je łącznie z nasionami rzepaku także podczas siewu tradycyjnego – co 2–3. redlicę. Ten sposób aplikacji wymaga dokładnego wymieszania nawozu z nasionami rzepaku.

Uprawa rzepaku w szerokich rzędach, mimo barier technicznych związanych z siewem nasion, zdobywa coraz więcej zwolenników i przynosi wymierne korzyści ekonomiczne.