Nawożenie startowe kukurydzy – popraw wykorzystanie nawożenia podstawowego

Istotą nowoczesnej uprawy kukurydzy jest racjonalny, zintegrowany system nawożenia, którego podstawowym elementem jest minimalizacja strat składników pokarmowych. Niestety, najbardziej rozpowszechniony jest rzutowy system nawożenia – naj­mniej ekonomiczny, prowadzący do dużego rozproszenia składników w glebie. Jak zatem efektywnie realizować główne zadanie produkcji roślinnej, jakim jest dążenie do uzyskania wysokich, stabilnych i dobrych jakościowo plonów?

dr inż. Tomasz Piotrowski

Poza powierzchniowym (rzutowym) stosowaniem nawozów istnieją inne techniki nawożenia – zlokalizowane oraz współrzędne (rysunek). W ich przypadku istota aplikacji polega na wprowadzeniu nawozu bezpośrednio w sąsiedztwo nasion lub korzenia, co pozwala na zwiększenie koncentracji składników odżywczych w strefie ukorzenienia się rośliny i efektywności ich pobiera­nia. Natomiast wzrost stopnia wykorzystania składników pokarmowych z nawozów pozwala na zmniejszenie ich dawki [Stani­sławska-Glubiak i in. 2005]. W porównaniu z nawożeniem tradycyjnym ograniczenie to może wynosić 15–30%, ponieważ o tyle większa jest efektywność zabiegu zlokalizowanego.

Wpływ nawożenia startowego na rośliny uwidacznia się poprzez lepszy wigor początkowy, przyspieszenie rozwoju oraz lepsze wyrównanie roślin. W późniejszym okresie obserwuje się przyspieszenie kwitnienia i dojrzewania roślin oraz zmniejszenie wilgotności ziarna podczas zbioru. Dodatnie efekty uwidaczniają się silniej w trudniejszych warunkach agrotechnicznych, np. przy niskiej zasobności w fosfor, na glebach piaszczystych oraz w systemie uprawy bezorkowej. Niestety, nawożenie startowe działa różnie w poszczególnych latach. W latach o długiej, chłodnej wiośnie może spowodować znaczący wzrost plonów, zaś w bardziej korzystnych warunkach wpływ ten może być niewielki.

Nawożenie startowe zlokalizowane

W tej technologii nawóz umiejscawiany jest pod nasionami uprawianej rośliny, na głębokości gwarantującej dobre uwilgotnie­nie, czyli mniej więcej 5 cm poniżej nasion. Zlokalizowane nawożenie dotyczy słabo przemieszczających się w glebie składników pokarmowych, a więc głównie fosforu i azotu w formie amonowej. Klasycznym przykładem bardzo dobrej reakcji na zlokalizo­wane nawożenie fosforem jest kukurydza, która wymaga stosowania 100–150 kg/ha fosforanu amonu. Bardzo dobrym rozwią­zaniem, zwłaszcza w obecnej sytuacji na rynku nawozowym, jest stosowanie w tej technologii nawozu TrifosGran Premium. Jest to granulowany nawóz fosforowy o jednym z  najwyższych na rynku stężeniu tego pierwiastka w formie fosforanowej. Zawiera 46,9% fosforu w 90% rozpuszczalnego w wodzie oraz 2% wapnia, który reguluje pobieranie fosforu i poprawia jakość systemu korzeniowego. Ma postać bezpyłowych, jednorodnych, okrągłych granulek.

Nawożenie startowe współrzędne

Zalecenia dotyczące stosowania zlokalizowanego nawozów wieloskładnikowych, najczęściej niekompleksowych, o niskiej kon­centracji składników pokarmowych, w tym zawierających ruchliwe w glebie potas, magnez, azot, są ryzykowne. Nawozy takie w dawkach powyżej 100 kg/ha są poważnym źródłem lokalnego zasolenia gleby i mogą wywoływać suszę fizjologiczną. Innym, być może mniej istotnym problemem, jest wpływ na nienaturalny kierunek rozwoju korzeni roślin w przypadku zlokalizowania nawozu w innym miejscu niż poniżej nasiona lub przyszłego korzenia. Może to niekorzystnie wpływać na tempo wzrostu, a w konsekwencji na poziom plonowania (wykres).

W związku z powyższym w ostatnich latach bardzo dynamicznie rozwija się nawożenie zlokalizowanie w innym wariancie – nawożenie współrzędne. Polega ono na umieszczeniu specjalnie skomponowanego nawozu w bezpośredniej bliskości nasion. Są to nawozy o bardzo małej średnicy, zawierające zbilansowane makro- i mikroelementy. Celem tego typu nawożenia jest przeła­manie bariery fizjologicznej rośliny, polegającej na słabszym pobieraniu składników pokarmowych w określonych warunkach. Trzeba pamiętać, że stosowanie tego typu nawożenia nigdy nie zastąpi nawożenia podstawowego, ale może je uzupełnić.

Do sprawdzonych rozwiązań w startowym nawożeniu współrzędnym kukurydzy zaliczany jest Microstar PZ, który zawiera 10% N, 40% P2O5, 11% SO3 i 2% Zn. Natomiast Microstar PZ Max to jeden z najbardziej skoncentrowanych nawozów starto­wych na rynku. Zawiera on 11% N, 50% P2O5, 5% SO3, 2% Zn. Oba produkty stosuje się w dawce 20–30 kg/ha.

Inne rozwiązania

Kukurydza jest rośliną o wolnym początkowym rozwoju systemu korzeniowego. A to właśnie w początkowych fazach rozwojo­wych kształtuje ona strukturę plonu, liczbę zawiązków liści i kolb. Zjawisko niewłaściwego odżywienia kukurydzy uwidacznia się jeszcze bardziej na stanowiskach o niskiej zasobności. Roślina ta w początkowych fazach rozwojowych jest szczególnie wraż­liwa na niedobory fosforu, a na wytworzenie każdej tony ziarna pobiera 10–12 kg P2O5.

Oprócz dostarczania poszczególnych składników pokarmowych w nawożeniu startowym kukurydzy ważny element stanowią środki poprawiające właściwości gleby. Poprzez stymulowanie rozbudowy systemu korzeniowego i aktywności mikrobiolo­gicznej ryzosfery powodują zwiększenie przyswajalności składników pokarmowych i skuteczności zastosowanych nawozów mineralnych. Spośród wielu dostępnych na rynku tego rodzaju produktów świetne rezultaty zapewnia wytwarzany z leonar­dytów Rosahumus, zawierający 85% kwasów humusowych, 12% tlenku potasu i 0,6% żelaza. Nawóz należy stosować w formie oprysku doglebowego na całą powierzchnię plantacji, w dawce 3–6 kg/ha w 300–500 l wody. Kolejnym nawozem zawierającym kwasy humusowe, stosowanym w nawożeniu startowym, jest Startus Active. Ten płynny nawóz organiczno-mineralny zawiera makroelementy NPK w proporcjach 9-3-7. W składzie nawozu są również dwa wolne aminokwasy, L-Tryptofan i L-Metionina, które wpływają na syntezę fitohormonów odpowiedzialnych za rozrost korzeni. Nawóz należy stosować w formie oprysku do­glebowego na całą powierzchnię plantacji, w dawce 3–5 l/ha. Produktem o bardzo dużym potencjale wpływania na prawidłowe odżywianie kukurydzy w początkowych fazach rozwojowych jest Algasoil. Jest to granulowany nawóz organiczny produkowany z alg morskich Sargassum ssp. Zawiera on kwasy humusowe, kwas alginowy, aminokwasy, mannitol, laminarynę, jod i natural­ne oligosacharydy, a także NPK w proporcjach 2-2,9-3,5. Można aplikować go doglebowo, w dawce 50–100 kg/ha. Stosowanie nawozu Algasoil pozwala obniżyć zużycie nawozów NPK o 25%.

Najlepsze efekty wykorzystania składników pokarmowych z nawozów, w postaci wzrostu plonu ilościowego i/lub jakościowego, uzyskuje się przy połączeniu wszystkich wymienionych technik. Zlokalizowane i powierzchniowe nawożenie startowe odpowia­da za uzupełnienie zasobności gleby oraz za pokrycie zapotrzebowania na składniki do wytworzenie plonu. Nawożenie mikro­nawozami oraz stosowanie środków poprawiających właściwości gleby odpowiada za szybszy wzrost kukurydzy w początkowej fazie rozwoju.