Kondycjonowane stanu fizjologicznego roślin

W intensywnej i zrównoważonej uprawie roślin nie wystarczy tylko je chronić i nawozić. Ważne jest sterowanie ich procesami fizjologicznymi oraz dbałość o podłoże, na którym rosną. Zabiegi te są już stałymi elementami agrotechniki, ważnymi ze względu na ich wpływ na wielkość i jakość plonu, a także ze względów środowiskowych.

Kondycjonowaniem fizjologicznego stanu roślin nazywa się poddawanie roślin zabiegom mającym na celu uzyskanie pożądanego stanu fizjologicznego. Zabiegi te poprawiają kondycję, wigor i żywotność roślin poprzez rozbudzenie ich aktywności metabolicznej. Prawdziwą eksplozję nowych rozwiązań, substancji aktywnych, formulacji i zastosowań odnotowuje się w obszarach, które wcześniej były traktowane marginalnie, czyli stymulacja procesów fizjologicznych roślin oraz stymulacja procesów biologicznych w glebie.

Poprawa właściwości gleby

Środki poprawiające właściwości gleby to głównie produkty w formie stałej, ale jest kilka w postaci płynnej. Oczywiście wszystkie są zalecane do stosowania doglebowego. Niektóre wymagają wymieszania z glebą, większość nie musi być nią przykrywana. Środki poprawiające glebę to najczęściej:

  • związki mineralne makro- i mikropierwiastków w różnych konfiguracjach, z naturalnych form mineralnych, z dodatkiem innych substancji nieorganicznych lub organicznych,
  • mniej lub bardziej przetworzone organiczne produkty pochodzenia zwierzęcego oraz roślinnego,
  • mikroorganizmy – grzyby lub bakterie, w formie przetrwalnikowej lub żywej,
  • ekstrakty kwasów humusowych – w postaci stałej lub płynnej.

Zastosowane doglebowo powodują:

  • poprawę struktury fizycznej gleby – poprawa gruzełkowatości, stabilności agregatów glebowych, porowatości, stosunków powietrzno-wodnych,
  • zwiększenie przyswajalności składników pokarmowych z form niedostępnych dla roślin,
  • stabilizację lub podwyższenie pH gleby,
  • wzrost zawartości próchnicy i substancji organicznej w glebie,
  • wzrost liczebności, aktywności i różnorodności mikroorganizmów i fauny glebowej, korzystnych z punktu widzenia rolniczego,
  • zmniejszenie presji chorób roślin pochodzenia odglebowego,
  • zwiększenie odporności gleby na erozję.

Spośród wielu dostępnych na rynku produktów świetne rezultaty zapewnia wytwarzany z leonardytów Rosahumus, zawierający: 85% kwasów humusowych, 12% tlenku potasu i 0,6% żelaza. Jego działanie jest długookresowe, co potwierdzają prowadzone badania, niezależnie od rodzaju uprawy. Działanie Rosahumusu jest szczególnie efektywne w połączeniu z preparatem Delsol, zawierającym bakterie Pseudomonas putida (100 mln/1 g nawozu). Regenerują one glebę, aktywizując jej życie biologiczne, poprawiając w konsekwencji żyzność podłoża, przeciwdziałając jego degradacji.

Kolejnym produktem o bardzo dużym potencjale wpływania na stan gleby jest Petro 330 ST bio. To nawóz organiczny w formie peletu na bazie obornika bydlęcego, wzbogacony o kwasy humusowe, siarczan wapnia i kompleks Ryzea. Szczególnie zalecany jest w gospodarstwach o niskiej zawartości próchnicy w glebie, w których nie stosuje się obornika, mających problemy z bilansowaniem węgla w glebie, w gospodarstwach o wysokiej intensywności produkcji roślinnej.
Wszystkie wymienione nawozy rozwijają aktywność mikrobiologiczną ryzosfery, co wpływa na stan fizjologiczny roślin, od ich początkowych faz rozwojowych, wpływając na kiełkowanie nasion i rozwój korzeni, zwiększając przyswajanie przez rośliny składników pokarmowych, co w konsekwencji stymuluje ich wzrost.

Regulatory i stymulatory wzrostu

Regulatory wzrostu i rozwoju roślin to drobnocząsteczkowe substancje o zróżnicowanej budowie chemicznej, które w organizmach roślinnych inicjują lub modyfikują przebieg procesów życiowych. Zalicza się tu stymulatory i inhibitory pochodzenia naturalnego (auksyny, cytokininy, gibereliny, poliaminy, etylen, kwas abscysynowy, jasmoniany, fenole) oraz syntetyczne regulatory znajdujące zastosowanie w rolnictwie. Zapewniają one także roślinie możliwość reakcji na zmieniające się warunki środowiska. Do najczęściej spotykanych naturalnych stymulatorów należą:

  • ekstrakty z alg morskich – zawierające hormony roślinne, węglowodany i sole mineralne,
  • ekstrakty kwasów humusowych,
  • ekstrakty z podłoży – zawierające kwasy humusowe, hormony roślinne i inne związki,
  • ekstrakty roślinne – zawierające organiczne związki aktywne,
  • aminokwasy – uzyskiwane w drodze hydrolizy białek roślinnych lub zwierzęcych,
  • sole mineralne najczęściej specyficznych mikroelementów,
  • inne (polisacharydy, chitozan, związki fenolowe).

Stymulatory wzrostu są to produkty najczęściej występujące w formie płynnej lub proszku do sporządzenia roztworu wodnego. Zalecane są do stosowania nalistnego. Mają przede wszystkim oddziaływać na:

  • wzrost odporności roślin na stresy abiotyczne,
  • regenerację roślin poddanych działaniu stresu,
  • wydajniejszą fotosyntezę, produkcję węglowodanów i związków energetycznych,
  • lepsze przechodzenie przez krytyczne fazy rozwojowe,
  • poprawę gospodarki wodnej roślin,
  • lepsze pobieranie i wykorzystanie składników pokarmowych,
  • poprawę parametrów jakościowych plonu,
  • wzrost plonu.

Biostymulatory

Z dostępnych na rynku biostymulatorów roślin w uprawach rolniczych najbardziej uniwersalne, o bardzo dużej skuteczności w zabiegu, są Protaminal, Lamina Vigor 55, Maral oraz nawozy ze specyficznymi mikroelementami: ASX Krzem plus i ASX Tytan plus.

  • Protaminal to nawóz w 100% pochodzenia roślinnego. Zawiera aminokwasy otrzymywane w procesie hydrolizy enzymatycznej, w tym podstawowe aminokwasy białkowe.
  • Maral – organiczno-mineralny nawóz, ekstrakt z bioaktywnych molekuł z alg morskich Ascophyllum nodosum, Laminaria digitata, Fucus ssp. Zawiera podstawowe składniki pokarmowe NPK 6-5-5 z dodatkiem cynku (1%).
  • Lamina Vigor 55 to naturalny ekstrakt z alg morskich Laminaria digitata, zawierający najwyższej jakości, łatwo przyswajalne składniki pokarmowe.
  • ASX Krzem plus jest produktem przeznaczonym do stymulacji wzrostu roślin poprzez nawożenie nalistne. Oprócz krzemu – co najmniej 2,2% Si rozpuszczalnego w wodzie – zawiera także 0,45% boru (B) i 1,1% miedzi (Cu) łatwo dostępnych dla roślin oraz 80% substancji organicznej w suchej masie.
  • ASX Tytan plus to płynny nawóz stymulujący syntezę chlorofilu oraz zwiększający odporność roślin na stresy środowiskowe.

Cechami wspólnymi preparatów oferowanych przez Agrosimex są wysoka jakość, skuteczność i uniwersalność, umożliwiająca stosowanie z fungicydami, nawozami nalistnymi oraz z większością pestycydów z pozostałych grup. Powoduje to zminimalizowanie kosztu zastosowania preparatów, nie ma potrzeby użycia tych produktów w oddzielnym zabiegu.

Przykładem mogą być programy ochrony fungicydowej rzepaku lub pszenicy. Rekomendowane produkty należy stosować w pierwszych dwóch zabiegach T1 i T2. W cieczy roboczej opryskiwacza, oprócz fungicydu i nawozów nalistnych, powinien się znaleźć preparat aminokwasowy i/lub ekstrakt z alg. Protaminal, Lamina Vigor 55 czy Maral, oprócz poprawy stanu roślin, w znaczący sposób poprawiają skuteczność działania pozostałych substancji w oprysku. Dodatek ASX Krzem plus lub ASX Tytan plus powoduje zwiększenie efektu biostymulującego całego zabiegu.

Efektywność stymulatorów wzrostu roślin zależy od jakości i skuteczności samego produktu oraz od przestrzegania terminu i techniki jego stosowania oraz dawki preparatu. W celu zoptymalizowania stosowania, poprzez ustalenie dawki, terminu stosowania, określenie, w jakim zabiegu należy dodać poszczególne biostymulatory, warto skonsultować się z doradcą firmy Agrosimex.

Podsumowanie

Środki poprawiające właściwości gleby i stymulatory wzrostu roślin to bardzo młode kategorie środków do produkcji roślinnej. Nie mają one tak bogatego zaplecza naukowego i informacyjnego jak nawozy czy pestycydy. To jednak grupa środków, która będzie się z pewnością powiększała.

Jednym z głównych zadań regulatorów rozwoju i biostymulatorów jest ochrona roślin przed stresem, a także ułatwianie im regeneracji i odzyskania wigoru po zadziałaniu niekorzystnych czynników. Rośliny podlegać mogą wielu czynnikom stresogennym, zarówno biotycznym, jak i abiotycznym. Praktycznie więc w każdym sezonie wegetacyjnym wydajność polowa rośliny może być zagrożona, więc pomijanie tego rodzaju produktów w uprawie jest sporym błędem.

Należy jednak mieć na uwadze to, że kondycjonowanie stanu fizjologicznego roślin należy zacząć od określenia potrzeb uprawy względem stanowiska, jej zapotrzebowania na składniki pokarmowe pod kątem plonu. Biostymulatory nigdy nie zastąpią podstawowego nawożenia rośliny uprawnej makro- i mikroskładnikami, a także nie spowodują wzrostu żyzności i produktywności stanowiska bez dostosowanej do tego wzrostu, prawidłowej agrotechniki.

dr inż. Tomasz Piotrowski