Jak poprawić jakość ziemniaków? Zwiększanie zawartości skrobi
Jak zwiększyć zawartość skrobi w ziemniakach?
Poziom skrobi jest parametrem szczególnie istotnym w przypadku uprawy ziemniaków na przetwórstwo. Istnieje kilka przyczyn obniżenia jej zawartości, na które warto zwrócić szczególną uwagę, wybierając ten rodzaj produkcji. Oczywiście ich eliminacja pozwala uzyskać lepszy wynik. A jak można go jeszcze bardziej poprawić?
Iwona Polewska-Jankowiak
Podstawą uzyskania ziemniaków z zawartością skrobi na pożądanym poziomie jest wybór odpowiedniej odmiany, ponieważ nie wszystkie mają taką samą zdolność do jej tworzenia. Choć wydaje się to oczywiste, to jednak i w tym aspekcie zdarzają się błędy. Ze względu na zawartość skrobi ziemniaki dzieli się na: niskoskrobiowe (poniżej 14%), o średniej zawartości skrobi (15–19%) i wysokoskrobiowe (powyżej 20%). Mimo że skrobiowość bulw zależy od odmiany (czyli od genetyki), to agrotechnika ma bardzo duży wpływ na wydobycie całego potencjału. A, jak już wspomniano, czynników obniżających poziom skrobi jest sporo.
Przyczyny niskiej zawartości skrobi w ziemniakach
Jedną z najczęściej diagnozowanych przyczyn niskiej zawartości skrobi w ziemniakach jest niestety ich niewłaściwe nawożenie. Chodzi głównie o stosowanie w nieodpowiednich proporcjach azotu, fosforu i potasu (N:P:K). Poważnym błędem jest też wykorzystywanie potasu w formie soli potasowej lub chlorku potasu (zamiast w postaci siarczanowej), a problem się pogłębia, gdy zabieg wykonuje się za późno, czyli zbyt blisko momentu sadzenia ziemniaka. Chlorki obniżają potencjalny plon i jego jakość (zawartość skrobi i białka). Powodują także nadmierne gromadzenie wody w bulwach, co znacznie zmniejsza ich zdolności przechowalnicze.
Na obniżenie zawartości skrobi w ziemniakach podczas całego okresu wegetacji mogą oczywiście wpływać różnego rodzaju niekorzystne warunki. Najgorszym zjawiskiem, zwłaszcza na początku kwitnienia, jest susza, która zakłóca proces tuberyzacji (od tworzenia pąków kwiatowych po tworzenie jagód) i odpowiada za drobnienie bulw. Dlatego w uprawie ziemniaków warto zainwestować w system nawadniający. Kłopotów przysparzają również obfite opady, szczególnie te występujące po dłuższym okresie suszy. Takie okoliczności sprzyjają bowiem tworzeniu przyrostów wtórnych, co skutkuje obniżeniem skrobi.
Częstym powodem małej ilości skrobi w ziemniakach jest agrotechnika. Zbyt głębokie sadzenie oraz nadmiernie wysokie kopce utrudniają kiełkowanie i wzrost bulw. Istotny jest również przedplon. Trzeba pamiętać, że w uprawie wysokoskrobiowych odmian ziemniaków niewłaściwe jest sadzenie ich m.in. po kukurydzy.
Jak rozwiązać problemy z nawożeniem ziemniaków
W przypadku podstawowego nawożenia azotem, fosforem i potasem, które jest kluczowe w uprawie ziemniaków skrobiowych, należy wziąć pod uwagę wspomnianą już ich wrażliwość na chlorki, czyli unikać stosowania potasu w formie soli potasowej lub chlorku potasu. Ważne są proporcje tych składników. Jeśli dawka azotu wynosi 100 kg/ha, to proporcja N:P:K powinna wynosić 1:1:1,5. Jednak nawożenie należy poprzedzić analizą gleby i oceną jej zasobności. Stosując w ciemno nawozy mineralne, nawet według wskazanych proporcji, można doprowadzić do ich zaburzenia w podłożu. Takie podejście pozwoli niewielkim kosztem wyeliminować jedną z przyczyn niskiego poziomu skrobi. Do nawożenia doglebowego ziemniaków polecane są bezchlorkowe nawozy Rosafert (12-12-17 lub 5-12-24). Jeśli wyniki analizy gleby wykażą konieczność uzupełnienia tylko jednego lub dwóch składników pokarmowych, wtedy warto wybrać:
- w przypadku deficytu azotu – np. saletrzak,
- w przypadku niedoboru fosforu – Trifosgran Premium lub APP Polifosforan amonu 10-34,
- w przypadku niedostatku potasu – np. siarczan potasu (GranuPotasse, KaliSop), lub Korn Kali czy Patentkali, albo płynny nawóz KTS Tiosiarczan potasu, który stosuje się w formie oprysku gleby lub roślin (10–20 l/ha), bądź saletrę potasowo-wapniową Qrop mix (150–200 kg/ha), która jest bardzo dobrym rozwiązaniem.
Eliminacja pozostałych wymienionych powyżej przyczyn (błędy w agrotechnice czy warunki atmosferyczne) niskiego poziomu skrobi w ziemniakach nie wymaga w tym miejscu wskazań.
Wydobądź pełen potencjał odmiany ziemniaka
Po wyeliminowaniu nawożeniowych i innych możliwych do zneutralizowania czynników obniżających zawartość skrobi w ziemniakach warto podjąć działania mające na celu wydobycie pełnego potencjału odmiany. Ziemniaki skrobiowe do uzyskania wzrostu plonu ogólnego i plonu skrobi potrzebują odpowiednio wysokiego nawożenia i szczelnej ochrony chemicznej.
Po poprawnie poprowadzonym nawożeniu doglebowym ziemniaków należy skoncentrować się na ich właściwym dokarmianiu dolistnym. A ponieważ istotne jest również zwiększenie ich odporności na choroby i stresy oraz trwałości przechowalniczej, warto dodatkowo zastosować potas, wapń i krzem oraz biostymulatory.
Potas ma największy wpływ na tworzenie masy bulw i zwiększanie zawartości skrobi. Im większa masa, tym więcej skrobi. Do nawożenia ziemniaków skrobiowych poleca się nawóz Metalosate Potassium, który zawiera 24% K2O w połączeniu z aminokwasami roślinnymi. Potas w nawozie występuje w postaci bardzo małych molekuł, co zapewnia szybkie pobieranie produktu przez liście i jego pełną kompatybilność z metabolizmem roślin. Metalosate Potassium nie zawiera azotu, który w nadmiarze wpływa na obniżenie zawartości skrobi w ziemniaku. Rekomendowana dawka to 3 l/ha. Zabieg należy wykonać do 3 razy w sezonie wegetacyjnym – pierwszy podczas kwitnienia, następne co 7–10 dni. Innym sprawdzonym rozwiązaniem jest nawóz K-leaf (siarczan potasu), który zawiera 52% K2O i 46% SO3. Produkt (6 kg/ha do 2–3 razy w sezonie) nie tylko zasila roślinę w potas, ale przede wszystkim stymuluje pobieranie go z gleby.
Wapń jest kluczowy w budowaniu jakości. Stabilizuje struktury błon komórkowych, wpływa na zwiększenie ich mechanicznej odporności i trwałości. Nawożenie dolistne ziemniaków preparatami zawierającymi wapń należy rozpocząć w okresie tworzenia kwiatostanów i kontynuować aż do zbiorów. W okresie kwitnienia polecany jest wyjątkowo bezpieczny i skuteczny nawóz Metalosate Calcium (2 l/ha), który zapewnia bardzo szybkie pobranie i przemieszczanie wapnia w roślinie. Doskonałym produktem jest także Viflo Cal S (3 l/ha), w którym wapń występuje w połączeniu z cząsteczkami nanosrebra, co zapewnia jego zdecydowanie szybsze przemieszczanie w roślinie. Nanocząsteczki srebra gwarantują lepsze natlenienie komórek i aktywizują procesy życiowe roślin, takie jak: fotosynteza, oddychanie, pobieranie i transport składników pokarmowych, oraz stymulują mechanizmy obronne. Dobre zaopatrzenie ziemniaków w wapń odżywczy to podstawa osiągnięcia shelf life na wysokim poziomie. Wymienione nawozy wapniowe nie zawierają azotu, co jest bardzo ważne, ponieważ są bezpieczne w czasie upałów i skuteczne w sytuacji deficytu wody. Do zarekomendowanych zabiegów wapniowych warto dodawać ASX Krzem plus (0,5 l/ha), który doskonale wspiera budowanie jakości i zdrowotności ziemniaków.
Biostymulacja. Maral to biostymulator do zadań specjalnych. Jest bogaty w składniki pokarmowe, zawiera też ekstrakt bioaktywnych molekuł z trzech rodzajów alg. Nawóz indukuje odporność roślin na stresy oraz na działanie patogenów. Dodatek kwasów humusowych podnosi efektywność pobierania składników pokarmowych. Maral (0,75–1,5 l/ha) jest polecany do stosowania dolistnego w okresie intensywnego wzrostu i kwitnienia roślin oraz rozwoju bulw. Biostymulator wzmacnia także system korzeniowy, co jest niezwykle istotne w kontekście występujących coraz częściej zaburzeń jego rozwoju, powodowanych wysokimi temperaturami. Podczas intensywnego wzrostu roślin oraz w okresach wysokich temperatur i deficytu wody najlepiej stosować Maral przemiennie z CaTs Tiosiarczanem wapnia. Poleca się wykonać 1–3 zabiegi w sezonie. Sprawdzonym rozwiązaniem rekomendowanym poza Maralem w celu poprawy zdrowotności i wzmacniania naturalnej odporności ziemniaka jest Omex Zynergy, który zawiera miedź (Cu), cynk (Zn) oraz siarkę (S). Nawóz zwiększa odporność roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne i siedliskowe, stymuluje produkcję naturalnych ciał odpornościowych, aktywizując mechanizmy obronne roślin. Jest więc doskonałym sposobem na uzupełnienie (uszczelnianie) tradycyjnych programów ochrony. Można go stosować łącznie z większością środków ochrony roślin. Zalecana dawka to 0,5–1 l/ha.