Jak poprawić jakość gleby?

Produkcja rolna to dziedzina wymagająca wszechstronnej wiedzy. Od rolnika oczekuje się, aby dostarczał płody najlepszej jakości, zdrowe, bez pozostałości substancji aktywnych. Wiadomo, że intensywna uprawa, mająca na celu uzyskanie odpowiednio wysokich plonów o doskonałych parametrach, wpływa na jakość gleby – męczy ją i wyjaławia. A sprawna gleba to podstawa sukcesu w produkcji roślinnej. Dlatego warto zgłębić temat kompleksowego podejścia do usprawniania gleby w celu wydobycia całego potencjału plonotwórczego upraw.
Iwona Polewska-Jankowiak

Regeneracja gleby nie jest prosta i wymaga czasu. Procesy chemiczne, które zachodzą w glebie w trakcie całego sezonu produkcyjnego, a także w okresie spoczynku zimowego, zależą od wielu czynników, takich jak: wysokość plonu, temperatura, wilgotność i pH gleby, zawartość mikroorganizmów, materii organicznej i składników pokarmowych. Analizując te parametry, można oszacować to, czego należy się spodziewać w kolejnym sezonie i w jakim czasie uda się zregenerować glebę, również w zależności od wykorzystanych rozwiązań.

Jak chemizm gleby wpływa na proces regeneracji

Chemizm gleb to zespół parametrów chemicznych i fizycznych gleb użytkowanych rolniczo oraz związanych z nimi procesów. Cechy gleb i przebieg procesów glebowych ulegają zmianom pod wpływem różnych czynników, zwłaszcza rolniczej i pozarolniczej działalności człowieka (antropopresji). W Polsce na poziomie krajowym monitoring chemizmu gleb rolnych jest prowadzony systematycznie – w wymiarze czasowym i przestrzennym – co 5 lat (od 1995 roku) pobierane są próbki glebowe z 216 stałych punktów pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na gruntach ornych charakterystycznych dla pokrywy glebowej kraju. Chemizm gleby (kondycję) ocenia się na podstawie wyników szczegółowej analizy, w ramach której oznaczane są: skład granulometryczny, procentowa zawartość próchnicy, CaCO3, pH, kwasowość hydrolityczna, kwasowość wymienna, zawartość przyswajalnych dla roślin form fosforu (P2O5), potasu (K2O), magnezu (Mg) i siarki (S-SO4), zawartość azotu ogólnego, węgla organicznego, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, wymiennego wapnia, potasu, magnezu i sodu, przewodnictwo elektryczne i radioaktywność, stosunek C:N, zasolenie, kationowa pojemność sorpcyjna, suma zasad wymiennych oraz stopień wysycenia kationami zasadowymi. W próbkach glebowych badana jest również zawartość rozpuszczalnych (tzn. całkowitych) form: wapnia, magnezu, potasu, sodu, glinu, żelaza, fosforu, manganu, kadmu, miedzi, chromu, niklu, ołowiu, cynku, kobaltu, wanadu, litu, berylu, boru, strontu i lantanu*. Określenie poziomu tych wszystkich parametrów pozwala podjąć decyzje dotyczące regeneracji.
Systematyczna weryfikacja kondycji gleb jest nieodzowna również na poziomie indywidualnych gospodarstw specjalizujących się w produkcji roślinnej, gdzie stanowi podstawę nawożenia. Oczywiście w tym przypadku rekomendowana jest większa częstotliwość, ale analiza gleby obejmuje znacznie mniej parametrów niż krajowy monitoring.
Proces regeneracji natomiast to zespół czynności polegających na zmniejszeniu antagonizmów jonowych, neutralizacji jonów wodorowych (regulacja odczynu pH), zwiększeniu zawartości próchnicy, obniżeniu zasolenia gleby, uregulowaniu stosunku C:N (węgla organicznego do azotu), uzupełnieniu niedoborów składników pokarmowych (makro- i mikroelementów). W praktyce polega on na zbilansowanym nawożeniu.

Preparaty do rozwiązywania problemów z glebą

Jeśli wyniki diagnostyki wskażą zakwaszenie gleby, należy zastosować wapno nawozowe w celu neutralizacji jonów wodorowych. W przypadku wykrycia niskiej zawartości składników odżywczych, takich jak azot, fosfor, potas, magnez, wapń itd., rozwiązaniem jest nawóz przeznaczony do uzupełnienia ich niedoborów. Natomiast gdy problem dotyczy zasolenia gleby, poleca się sięgnąć po płynny nawóz doglebowy, taki jak CaTs Tiosiarczan wapnia (15 l/ha, przynajmniej 2–3 razy w sezonie). Produkt ten zawiera wapń i siarkę (w formie tiosiarczanowej S2O3) bardzo szybko przyswajalne przez rośliny. Nie zawiera sodu ani chlorków. Tiosiarczan reaguje w glebie i uwalnia związane jony wodoru H+ i elektrony, a tym samym zawarte w niej mikroelementy niedostępne dla roślin. Ten proces to właśnie „odsalanie gleby”. Jego zaletą jest także uwalnianie żelaza związanego w postaci Fe3+ i manganu Mn4+ – pierwiastków obecnych w glebie w formach utlenionych. Ponadto CaTs Tiosiarczan wapnia zwiększa efektywność nawożenia azotowego. W procesie transformacji formy amidowej azotu do amoniaku dochodzi do odparowywania i straty składnika. A nawóz spowalnia przemiany formy amidowej do mocznikowej i przyspiesza przemiany azotu do aminokwasów i białek oraz ogranicza wymywanie nieprzyswojonego azotu. CaTs Tiosiarczan wapnia odgrywa również istotną rolę w kształtowaniu struktury gleby. Wapń tworzy połączenia mostkowe w glebie, co rozluźnia jej strukturę i zwiększa dostępność powietrza oraz poprawia jej właściwości sorpcyjne. Dlatego CaTs Tiosiarczan wapnia jest produktem rekomendowanym do celów regeneracyjnych gleby.
Kolejnymi problemami, które mogą się ujawnić w wyniku diagnostyki gleby, są niska zawartość próchnicy i materii organicznej oraz zaburzony stosunek C:N. Relacja węgla do azotu (C:N) wpływa na rozkład substancji organicznej i powinna wynosić 12:1. Natomiast na poziomie 2,5–3% określana jest minimalna zawartość próchnicy, która wpływa na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby – jest bardzo ważnym elementem warunkującym jej sprawność oraz zdolność i tempo regeneracji. Im wyższy poziom próchnicy, tym lepsze warunki wzrostowe dla roślin oferuje gleba. Bowiem próchnica:

  • decyduje o właściwościach sorpcyjno-buforujących i strukturze gleby (działa jako lepiszcze strukturotwórcze, powodując sklejanie elementarnych cząstek w większe, czyli tworzenie struktury gruzełkowatej gleby),
  • zatrzymuje 5 razy więcej wody, niż sama waży, co jest bardzo ważne przy okresowych suszach,
  • poprawia zasobność gleby w składniki pokarmowe, które dłużej zostają dostępne w strefie korzeniowej (potrafi zmagazynować od 4 do 12 razy więcej składników niż część mineralna),
  • stabilizuje odczyn pH,
  • niweluje toksyczne działanie jonów glinu, żelaza, manganu,
  • wpływa na podniesienie aktywności mikrobiologicznej gleby,
  • zapobiega stratom azotu i innych składników.

Dlatego próchnica jest tak ważnym czynnikiem w budowaniu potencjału plonotwórczego. Doskonałym rozwiązaniem wspierającym tworzenie związków próchnicy jest Rosahumus, który zawiera 85% kwasów humusowych pochodzenia naturalnego (z leonardytów). Stosowany w dawce od 3–6 kg/ha już w pierwszym roku wpływa na zwiększenie zawartości próchnicy i budowę potencjału plonotwórczego.
Skutecznym produktem jest także Algasoil, przywracający naturalną żyzność gleby granulowany nawóz organiczny otrzymywany z alg morskich Sargassum ssp., który:

  • odbudowuje strukturę gruzełkowatą gleby,
  • utrzymuje rozpuszczalne w wodzie składniki odżywcze,
  • tworzy więcej substancji koloidalnych i zapobiega wypłukiwaniu i uwstecznianiu składników odżywczych, takich jak azot, potas, magnez, wapń,
  • zawiera różnorodne substancje czynne, m.in.: kwasy humusowe, kwas alginowy, aminokwasy, mannitol, laminarynę, jod i naturalne oligosacharydy, przygotowujące glebę do szybkiej ekspansji pożytecznych mikroorganizmów, a więcej żywych organizmów = dobre środowisko ekologiczne dla lepszego kiełkowania, rozwoju korzeni, intensywnego wzrostu i uzyskania wysokich plonów roślin uprawnych, nawet w niekorzystnych warunkach.

Algasoil pozwala obniżyć dawki nawozów mineralnych o 25%. Zalecana dawka to 50–100 kg/ha, najlepiej i najwygodniej stosować go łącznie z nawozami NPKMgCa. Algasoil to wielka moc małej granulki!

* Źródło: https://www.gov.pl/web/gios/monitoring-jakosci-gleby-i-ziemi