Jak efektywnie nawozić rzepak ozimy borem?

Zapotrzebowanie roślin na bor jest zróżnicowane, zdecydowanie więcej czerpią go gatunki dwuliścienne, zwłaszcza rzepak ozimy i buraki cukrowe. W rzepaku dobre odżywienie tym składnikiem warunkuje wzrost roślin (korzeni i części nadziemnej) i ich sztywność, czyli odporność na wyleganie, prawidłowy przebieg kwitnienia i zawiązania łuszczyn oraz dobre przezimowanie. Jednocześnie bor to najbardziej deficytowy mikroelement w polskich glebach, dlatego jest konieczne efektywne nawożenie nim. Czyli jakie?

Iwona Janda-Malina

Wsytuacji deficytu boru w rzepaku obserwuje się spowolnienie wzrostu, zamieranie wierzchołków pędu i korzeni, nekrozy wewnątrz szyjki korzeniowej, pękanie łodyg i ogonków liściowych. Ponadto liście stają się sztywne i kruche, a roślina jest bardziej podatna na choroby grzybowe. Przedłużający się niedostatek boru prowadzi do zamierania kwiatów rzepaku oraz do odrzucania zawiązków łuszczyn.

Rozpiętość danych na temat zapotrzebowania rzepaku ozimego na bor jest duża. Na podstawie informacji pozyskanych z różnych źródeł naukowych można wywnioskować, że na 1 tonę plonu głównego z ubocznym należy zastosować od 60 do 120 g B/ha.

Rola tego składnika odżywczego jest złożona i przede wszystkim polega na:

•  stymulacji podziałów komórkowych, czyli wzrostu,
•  regulacji przemian cukrów oraz ich transporcie do organów spichrzowych,
•  korzystnym wpływie na syntezę kwasów nukleinowych i białek,
•  poprawie stabilności błon komórkowych, tworzeniu ścian komórkowych,
•  kontroli żywotności pyłku i wzrostu łagiewki pyłkowej,
•  kontroli kwitnienia i procesu zawiązywania owoców.

Nawożenie borem rzepaku ozimego to już standardowy zabieg. Jednak, by uzyskać wysokie plony w dobie zmieniającego się klimatu, należy dobrze przemyśleć dobór nawozu oraz systematycznie podawać roślinom bor w trakcie wegetacji. Przedstawione w artykule rozwiązania zostały opracowane na podstawie literatury fachowej i oparte na wynikach doświadczeń ścisłych.

Dobrze zaplanowane nawożenie borem rzepaku ozimego

Przeważające w Polsce stanowiska lżejsze oraz ubogie w materię organiczną zawierają mało boru. Sytuacja wygląda lepiej w przypadku gleb gliniastych oraz bogatszych w próchnicę, które mocniej sorbują (zatrzymują) ten pierwiastek. Jednak, co ważne, efektywność pobierania boru z gleby ogranicza susza. W dobrze zaplanowanym nawożeniu rzepaku ozimego składnik ten powinien być aplikowany doglebowo i dolistnie.

Na rynku dostępne są granulowane nawozy makroelementowe NPK z dodatkiem boru, a także mikrogranulat do stosowania podczas siewu Microstar PMX (20–30 kg/ha). Mikroelement ten znajduje się również w powszechnie aplikowanych w rzepaku (i nie tylko) nawozach ICL PotashpluS i Korn-Kali, dostarczających roślinom przede wszystkim siarkę, potas, magnez i wapń. Nawozy posypowe z dodatkiem boru, nawet niewielkim, uzupełnią jego małe zasoby w polskich glebach oraz umożliwią roślinie pobór tego składnika przez korzeń, a dzięki temu prawidłowy rozwój systemu korzeniowego.

W nawożeniu borem kluczową rolę odgrywają również aplikacje nalistne. Powinny być one wykonywane kilkakrotnie, ponieważ składnik ten ma ograniczoną mobilność w roślinie. W przypadku rzepaku ozimego dwukrotne podanie boru jesienią jest optymalnym rozwiązaniem:

1. aplikacja, w dawce mniej więcej 150 g B/ha, w fazie 3–5 liści właściwych, ma zasadniczy wpływ na wzrost korzeni i liści,
2. aplikacja, w dawce mniej więcej 150 g

B/ha, w fazie 6–8 liści właściwych, jest ważna w kontekście dobrego przezimowania.

Podczas długiej i ciepłej jesieni w przypadku wysoko plonujących łanów praktykowane są nawet 3 aplikacje boru przed spoczynkiem zimowym. Warto też podkreślić, że w rzepaku ozimym lepsze efekty plonotwórcze uzyskuje się, wykonując 2 zabiegi podania boru jesienią w dawkach po 150 g/ha, niż stosując jednorazowo 300 g składnika.

Bolero Bor – Produkt szyty na miarę

Biorąc pod uwagę znikomą mobilność boru w roślinie oraz często ograniczoną kompatybilność tego składnika w mieszaninach zbiornikowych, opracowano Bolero Bor, czyli preparat zawierający bor w postaci dziesięciowodnego pentaboranu sodu z dodatkiem sorbitolu i substancji zmniejszających napięcie powierzchniowe. Ta wyjątkowa technologia:

•  umożliwia uzyskanie stabilnego w złożonych mieszaninach nawozu o pH na poziomie 6,5 (popularne nawozy z borem mają zazwyczaj wyższy odczyn, często ponad 9, co sprawia, że ich łączne stosowanie z insektycydami, fungicydami czy regulatorami wzrostu ogranicza skuteczność tych środków),
•  gwarantuje dobre pokrycie opryskiwanych roślin i bardzo szybkie wnikanie do nich boru oraz jego przemieszczanie do nowych przyrostów (sorbitol to naturalny alkohol cukrowy, pełniący funkcję nośnika boru w Bolero; jest to cząsteczka wielokrotnie mniejsza od chelatów).

To wszystko sprawia, że Bolero Bor przynosi dobre efekty w plonie, a dzięki temu od lat cieszy się uznaniem praktyków. W rzepaku ozimym nawóz stosuje się w dawce 1–2 l/ha.

Skuteczność Bolero Bor została potwierdzona w wielu doświadczeniach ścisłych. Jedno z nich, którego wyniki zaprezentowano na wykresie, było prowadzone w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym IUNG w Grabowie, w uprawie rzepaku ozimego Quincy. Wariant porównawczy 1., w którym oprócz pełnego nawożenia NPK trzykrotnie zaaplikowano Bolero Bor w dawce 2 l/ha (120 g boru/l), zaowocował zwyżką plonu o ponad 1 t/ha w stosunku do kontroli (bez nawożenia dolistnego). Wynika z tego, że bor był bardzo deficytowym pierwiastkiem na tym stanowisku. Natomiast w wariancie 2. nawożenie posypowe NPK uzupełniono preparatem Bolero Bor (1 l/ha), koncentratem aminokwasowym Protaminal (1 l/ha) i nawozem dolistnym ASX Potas plus (3 kg/ha), zawierającym potas, azot, fosfor i zestaw mikroelementów. Przyniosło to efekt w postaci plonu na poziomie aż 4,6 t/ha.

Podsumowując, w sezonie 2020/2021 rzepak ozimy bardzo dobrze reagował na nawożenie dolistne.

Nawożenie borem rzepaku ozimego to już standardowy zabieg. Jednak, by uzyskać wysokie plony w dobie zmieniającego się klimatu, należy dobrze przemyśleć dobór nawozu oraz systematycznie podawać roślinom bor w trakcie wegetacji.

Gama rozwiązań do nawożenia rzepaku borem

W celu dostarczenia uprawom boru, poza preparatem Bolero Bor, warto sięgnąć również po scharakteryzowane niżej nawozy.

Bolero Mo, czyli bor (9%) i molibden (0,8%). Stosowanie tego nawozu pozwala jednocześnie odżywiać uprawy obydwoma składnikami. Przy czym molibden ma istotny wpływ na gospodarkę azotową roślin, a aplikowany jesienią zwiększa zimotrwałość rzepaku ozimego (składnik ten można również uzupełnić, stosując ASX Molibden, 0,1–0,2 l/ha).

ASX Boramina, czyli bor w postaci boroetanoloaminy (150 g/l) i azot (78 g/l). Rekomendowana dawka to 1–2 l/ha.

Pamiętaj, że…

…pękanie łodyg i ogonków liściowych to jeden ze skutków deficytu boru w uprawie rzepaku ozimego. Na zdjęciu widać pęd pęknięty w okresie intensywnego wzrostu wiosną. Na plantacji, z której pochodzi roślina, jesienią bor zaaplikowano tylko raz z powodu niekorzystnego układu pogody. Ponadto zimna aura opóźniła pierwszy wiosenny zabieg nawożenia tym składnikiem. W efekcie, gdy rośliny intensywnie strzeliły w pęd, niedostateczne odżywienie borem przyczyniło się do uszkodzeń pędów.