Badania gleby metodą rolniczą – dla kogo?

Badania gleby to pierwszy krok, który należy wykonać, aby sprawdzić jej jakość i zasobność w składniki odżywcze (makro- i mikroelementy). Dzięki dokładnej analizie wiadomo, które parametry są na odpowiednim poziomie, a co należy poprawić, aby zapewnić roślinie optymalne warunki do wzrostu i rozwoju. Badania gleby mogą być przeprowadzane z wykorzystaniem różnych metod, m.in. rolniczej.

Agata Ślubowska/Instytut Agronomiczny Fertico

Spośród metod badania gleby wykorzystywanych w Instytucie Agronomicznym Fertico można wyróżnić ogrodniczą (uniwersalną) i rolniczą (pierwiastki badane są metodą Mehlich 3). Obydwa sposoby zapewniają dokładną analizę podłoża i uzyskanie wyników w stosunkowo krótkim czasie. Na czym zatem polega ich specyfika?

Krótka charakterystyka metod badania gleby

Metoda ogrodnicza (uniwersalna, wg Nowosielskiego) najczęściej jest wykorzystywana w przypadku badania gleby pod uprawę roślin ogrodniczych, warzywniczych i sadowniczych. Pozwala ona na oznaczenie łatwo dostępnych składników mineralnych, takich jak: azot azotanowy (N-NO3), potas (K), fosfor (P), magnez (Mg), wapń (Ca), sód (Na), oraz odczynu (pH w H2O) i zasolenia. Badanie gleby wykonywane jest ze świeżej próbki, dostarczonej w możliwie najkrótszym czasie od pobrania.

Metoda rolnicza (Mehlich 3) skierowana jest głównie do producentów upraw rolniczych i ogrodniczych. Analizie poddawana jest gleba sucha, z wyjątkiem badania zawartości azotu mineralnego. W tej metodzie jednocześnie oznaczane są dostępne dla roślin składniki pokarmowe – makro- i mikroelementy. Ponadto jest ona stosowana w przypadku rolnictwa zrównoważonego, m.in. ekoschematów, oraz węglowego.

Podstawowa analiza rolnicza gleby obejmuje:

•  badanie zasobności w przyswajalne makroskładniki, m.in. potas, fosfor i magnez,
•  określenie pH (w KCl).

Procedura ekstrakcji Mehlich 3 – charakterystyka

Pierwszy opis procedury ekstrakcji wg metody Mehlich 3 powstał w 1984 roku. Jest to oficjalna metoda stosowana w Czechach, Estonii, na Łotwie i na Słowacji. W Polsce jest wykorzystywana od niedawna, głównie w laboratoriach typu Stacje Chemiczno-Rolnicze (od 2015 roku) do oznaczenia zawartości przyswajalnych form P, K, Mg.

Charakteryzuje się tym, że:

•  ekstrakcja składników z gleby odbywa się z wykorzystaniem roztworu buforowego o pH 2,5, który zawiera: azotan amonu, fluorek amonu, kwas azotowy, kwas octowy, kwas wersenowy,
•  możliwa jest równoczesna ekstrakcja wielu składników odżywczych z gleby za pomocą jednego roztworu (z jednego wyciągu),
•  uproszczone są procedury analityczne i obniżone koszty wykonania analizy, a tym samym cena dla zleceniodawcy jest korzystniejsza,
•  jest mniej czasochłonna i pracochłonna,
•  jest ekonomiczna i przyjazna środowisku.

Główne korzyści wynikające z przeprowadzenia analizy gleby metodą rolniczą to:

•  określenie zawartości składników pokarmowych w glebie, takich jak: azot, fosfor, potas, magnez, wapń i siarka, oraz mikroelementów (m.in.: żelazo, bor, miedź, cynk, mangan, molibden),
•  wiarygodne i dokładne wyniki badań w krótkim czasie,
•  pozyskanie informacji o ilości składników odżywczych, które muszą być dostarczone w okresie wzrostu roślin, aby zapewnić ich optymalny rozwój, czego następstwem jest wielkość plonu,
•  ustalenie potrzeby wapnowania gleby i diagnoza problemu zasolenia.

Podsumowując, wykonanie analizy gleby dostarcza informacji koniecznych do przygotowania precyzyjnego programu, czyli zastosowania nawozów trafnie, efektywnie, a przede wszystkim ekonomicznie.

Ekoschematy i rolnictwo węglowe – w czym rzecz?

W dzisiejszych czasach szczególnie ważne jest dążenie do tego, by gospodarstwa były prowadzone w sposób zrównoważony, czyli jak najbardziej przyjazny środowisku.

W związku z tym podejmowane są działania mające na celu doprowadzenie do:

•  ograniczenia stosowania nawozów i wykorzystywania ich w sposób możliwie efektywny,
•  generowania minimalnej ilość zanieczyszczeń i odpadów,
•  stosowania humanitarnego podejścia do ludzi i zwierząt.

Ekoschematy to propozycja dla rolników uwzględniająca dodatkowe formy płatności za wdrażanie praktyk umożliwiających m.in. realizację powyższych celów. Wprowadzenie programu służy promocji działań, które mają pozytywny wpływ na żyzność gleby, poprawę jakości plonów i stosowanie racjonalnego nawożenia.

W ramach tej strategii przewidziano 5 ekoschematów powierzchniowych (opisanych w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2023 r.):

1. rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi,
2. obszary z roślinami miododajnymi,
3. prowadzenie produkcji roślinnej w systemie integrowanej produkcji roślin,
4. biologiczna ochrona upraw,
5. retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych.

Wysokość dopłat dla osób korzystających z tych praktyk jest zależna od wybranego rodzaju. A wykonywanie badań gleby jest jednym z zasadniczych wymogów uczestnictwa w programach rolnictwa zrównoważonego i ekoschematów.

Najczęściej wybieranym ekoschematem jest ten dotyczący rolnictwa węglowego. W ramach planu strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej wyznaczono związane z nim dobre praktyki, obejmujące m.in.: opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia, prowadzenie międzyplonów ozimych i wsiewek śródplonowych. Rolnictwo węglowe pozwala na ograniczenie emisji dwutlenku węgla oraz gwarantuje zwiększenie stopnia zatrzymywania węgla w glebie. Jedną z wynikających z niego najważniejszych korzyści jest zdrowie gleby. Dobrej jakości żyzna gleba pozytywnie wpływa na plony, co przekłada się na wzrost dochodów z uprawy. Ponadto działania w ramach dobrych praktyk poprawiają zasobność gleby w wodę i materię organiczną, a także prowadzą do ograniczenia stosowania nawozów. Celem ekoschematu rolnictwo węglowe jest wspieranie praktyk, które m.in. zwiększają składowanie węgla w glebie, magazynują CO2 z atmosfery w roślinach i zmniejszają jego emisję. Rolnik ma możliwość skorzystania z dotacji z ekoschematów w ramach nowej Wspólnej Polityki Rolnej oraz otrzymania zysków z tzw. kredytów węglowych, których wartość jest zależna od wyników pomiarów zatrzymanego w danym gospodarstwie dwutlenku węgla.

Warto wiedzieć, że…

…wykonanie badań gleby jest jednym z zasadniczych wymogów uczestnictwa w programach rolnictwa zrównoważonego i ekoschematów. Przeprowadzenie analiz w akredytowanym laboratorium jest obowiązkowe przy przyznawaniu płatności. Szczegółowe informacje na temat badań gleby można uzyskać, kontaktując się z Instytutem Agronomicznym Fertico:  osobiście: ul. Mogielnicka 33, 05-600 Grójec,  telefonicznie: + 48 603 171 355, e-mailowo: laboratorium@fertico.com.pl.

Mapowanie gleby – wyjątkowa usługa z wykorzystaniem GPS

W sezonie 2022 Laboratorium Instytutu Agronomicznego Fertico rozpoczęło wspólnie z firmą Agrotechnology projekt dotyczący analiz gleby i mapowania pól. AgroFertiLab to wyjątkowe przedsięwzięcie – taka usługa po raz pierwszy jest dostępna dla producentów upraw rolniczych. Analizy gleby w ramach projektu wykonywane są metodą ogrodniczą lub rolniczą (Mehlich 3). W ten sposób mapowanie pól i badania gleby są oferowane plantatorom jako jeden produkt. Mapowanie gleby jest ważne dla technologii uprawy. Na czym ono polega? Jest to analiza parametrów gleby (zasobności w składniki pokarmowe, próchnicę, azot oraz kwasowości) w wysokiej rozdzielczości. Miejsce pobrania próby, a co za tym idzie – zasobność gleby w danej lokalizacji, jest dokładnie rejestrowane przez nawigację GPS. To zdecydowanie bardziej precyzyjne niż tradycyjne pobieranie jednej próby z całego pola lub z przypadkowych miejsc. Mapowanie gleby jest również niezbędne w przypadku nawożenia organicznego, aby zweryfikować rzeczywistą, a nie tylko teoretyczną ilość składników pokarmowych aplikowanych do gleby wraz obornikiem czy gnojowicą. Ponadto pozwala ono przestrzegać dopuszczalnych norm, np. poziomu azotanów w plonach. Co więcej, fakt regularnego badania gleby można wykorzystać marketingowo, gwarantując konsumentom dbałość o jakość produktów.