W zwalczaniu chorób rzepaku należy uwzględnić konieczność wykonywania zabiegów w trzech podstawowych terminach, tj. w okresie jesiennym (T1), wiosną po ruszeniu wegetacji (T2) oraz w terminie T3, który zbiega się w mniejszym lub większym stopniu z okresem kwitnienia.

Zabiegi jesienne mają przede wszystkim na celu ograniczenie możliwości wczesnego porażenia roślin przez suchą zgniliznę kapustnych powodowaną przez grzyby Leptosphaeria maculans i Leptosphaeria biglobosa. W przypadku ciepłej jesieni istnieje duża możliwość, że grzybnia będzie przerastała liście, a następnie wzdłuż nerwów i przez ogonki liściowe przedostawała się do szyjki korzeniowej roślin. W ten sposób szkody bezpośrednie mogą pojawić się już na początku wegetacji. Do pozostałych grzybów, których zwalczanie wymaga zabiegów jesiennych, należą szara pleśń, czerń krzyżowych i niekiedy cylindrosporioza.

W przypadku szarej pleśni oraz czerni krzyżowych największa szkodliwość występuje w okresie kwitnienia i w trakcie zawiązywania łuszczyn, jednak zabiegi wykonywane w T1, czyli w okresie jesiennym, oraz w T2, czyli wiosną zaraz po ruszeniu wegetacji, mają na celu ograniczenie bądź opóźnienie zasiedlania różnych organów roślin rzepaku w takim stopniu, aby później nie stanowiły one istotnego źródła infekcji. Wiosną istnieje konieczność wykonywania zabiegów przeciwko suchej zgniliźnie kapustnych. Stosowanie ich wczesną wiosną ma pozytywny wymiar ekonomiczny. Często są to zabiegi wykonywane profilaktycznie na mniejsze rośliny i z reguły używa się niższych z zalecanych do ich zwalczania dawek fungicydów. Okres kwitnienia jest podstawowym momentem zwalczania szarej pleśni i czerni krzyżowych. Także dla zwalczania zgnilizny twardzikowej optymalnym terminem jest okres opadania płatków kwiatowych. W przypadku niektórych fungicydów zabieg ten można jednak przyspieszyć do fazy zwartego pąka kwiatowego.

Ma to na celu rozłożenie w czasie zabiegów, które mogą zbiegać się w okresie kwitnienia, a także, szczególnie w przypadku wyższych odmian, umożliwia bezproblemowy wjazd opryskiwaczem w łan rzepaku. W sytuacjach, w których nie występuje szczególne zagrożenie ze strony zgnilizny twardzikowej i szarej pleśni, istnieje możliwość opóźnienia wykonywania zabiegów przeciwko czerni krzyżowych do fazy początku wiązania się łuszczyn.

Chroni i reguluje wzrost

Warto pamiętać, że Spekfree 430 SC zastosowany jesienią dodatkowo wykazuje właściwości regulatora wzrostu. Poprzez hamowanie biosyntezy giberelin redukuje wydłużanie się międzywęźli, a tym samym wykazuje działanie retardacyjne. W wyniku ograniczenia wzrostu części nadziemnych rzepaku doprowadza do niższego osadzania się pąka wierzchołkowego oraz powiększenia systemu korzeniowego. Dzięki tym zabiegom wzrasta średnica szyjki korzeniowej, która magazynuje substancje zapasowe. Zastosowanie tebukonazolu umożliwia tym samym poprawę struktury łanu przy równoczesnym zwalczaniu chorób rzepaku występujących w okresie jesiennym.

Skuteczna ochrona

Jedną z najskuteczniejszych metod ochrony jest ta polegająca na zastosowaniu odpowiednich preparatów chemicznych, które zwalczają sprawców poszczególnych chorób. Obecnie istnieje możliwość wykorzystania preparatów z różnych grup chemicznych, które skutecznie rozwiązują problemy grzybowe na plantacji rzepaku. Do ochrony rzepaku ozimego przed czernią krzyżowych, suchą zgnilizną kapustnych, szarą pleśnią oraz zgnilizną twardzikową możemy użyć dwóch środków zawierających różne substancje aktywne, a mianowicie Difo 250 EC oraz Spekfree 430 SC . Warto w programie ochrony uwzględniać preparaty, które ograniczają różne patogeny, ponieważ w ten sposób możliwe jest wykonanie mniejszej liczby zabiegów na plantacji. Difo 250 EC jest środkiem grzybobójczym o działaniu systemicznym – do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego w ochronie rzepaku ozimego przed czernią krzyżowych i zgnilizną twardzikową. Substancją czynną tego preparatu jest difenokonazol z grupy triazoli. Unikalna budowa cząsteczki difenokonazolu gwarantuje bardzo dużą aktywność w zwalczaniu grzybów – sprawców poszczególnych chorób.

Difo 250 EC jest bardzo szybko pobierany przez liście opryskiwanych roślin i równomiernie rozprowadzany w tkankach (działanie systemiczne). Difo 250 EC może być stosowany zapobiegawczo, interwencyjnie i wyniszczająco. Działanie interwencyjne difenokonazolu sięga 120 godzin od początku infekcji. Na plantacji rzepaku preparat ten należy stosować od początku fazy kwitnienia do pełni kwitnienia (około 50% otwartych kwiatów – BBCH 60-65) w dawce 0,5 l/ha. Spekfree 430 SC natomiast jest środkiem grzybobójczym o działaniu układowym – do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego w ochronie rzepaku ozimego. Spekfree 430 SC zawiera tebukonazol – związek zaliczany do triazoli, w obrębie których charakteryzuje się bardzo dużą skutecznością. Tebukonazol – podobnie jak inne fungicydy triazolowe – ingeruje w biosyntezę ergosteroli grzybów. W odróżnieniu jednak od większości triazoli tebukonazol hamuje biosyntezę sterolu w dwóch miejscach (C14-demetylaz oraz 8-7-izomeraz), działając przez to skuteczniej. Preparat może być stosowany zarówno do zwalczania chorób rzepaku w okresie jesiennym, wiosną, jak i w trakcie kwitnienia. Zwalcza i ogranicza zarówno czerń krzyżowych, jak i szarą pleśń, suchą zgniliznę kapustnych oraz zgniliznę twardzikową. Preparat Spekfree 430 SC można stosować w dwóch terminach. Początkowo w dawce 0,45 l/ha, jesienią – w fazie 4–8 liści rzepaku – ograniczane są czerń krzyżowych, szara pleśń, sucha zgnilizna kapustnych. Drugi termin to wiosna – w fazie wydłużania pędu głównego zwalczane są czerń krzyżowych, szara pleśń i sucha zgnilizna kapustnych. Zabieg należy wykonać w dawce 0,6 l/ha. Można podać preparat od fazy początku kwitnienia do fazy końca kwitnienia, ograniczając czerń krzyżowych, szarą pleśń, zgniliznę twardzikową, w dawce 0,75 l/ha.

 Tomasz Sikorski