Soja kontra uprawy azotolubne
Ceny nawozów azotowych na początku 2022 roku ukształtowały się na poziomie niemal trzykrotnie wyższym niż rok wcześniej. Taki wzrost spowodował wśród rolników duże zainteresowanie wszelkiego rodzaju produktami pozwalającymi zmniejszać dawki nawożenia lub skuteczniej gospodarować azotem aplikowanym roślinom. Kolejnym trendem jest poszukiwanie upraw, które mogą przynosić wysokie zyski przy niższych nakładach – przede wszystkim poprzez ograniczone wymagania względem nawożenia azotowego.
Bartosz Stopczyk
I tu do gry wkracza uprawa, która od kilku lat zadomawia się na polskich polach – soja. W ostatnim czasie jej cena w skupie waha się w granicach 2500 zł/t, choć po zbiorach przekraczała 2700 zł. Wykarmianie soi nie jest zbyt skomplikowane. Do wytworzenia 1 t nasion potrzebuje ona: 60–70 kg N, 14–18 kg P2O5, 30–32 kg K2O. Nawozy fosforowo-potasowe na glebach ciężkich powinny być zastosowane jesienią, a na glebach lżejszych – wiosną. Oczywiście ich dawka musi być dostosowana do aktualnej zasobności stanowiska oraz do wymagań pokarmowych roślin. Istotną kwestię stanowi nawożenie mikroelementami. Bor i molibden wpływają na zwiększenie liczby strąków i proces kwitnienia, ponadto molibden poprawia zawiązywanie nasion, rozwój systemu korzeniowego i brodawek korzeniowych. Cynk natomiast bierze udział w komunikacji roślin z bakteriami brodawkowatymi. Należy absolutnie unikać stosowania miedzi i manganu, ponieważ są one toksyczne dla bakterii symbiotycznych.
Symbioza soi z bakteriami
Soja, za sprawą symbiozy z bakteriami brodawkowymi, które wiążą wolny azot z powietrza, wykazuje bardzo małe zapotrzebowanie na ten składnik. Przy obfitym brodawkowaniu bakterie azotowe są w stanie zabezpieczyć uprawie od 70% do 100% całkowitego zapotrzebowania na ten pierwiastek. Jeżeli soja uprawiana jest na stanowiskach o niskiej zasobności, niskim poziomie próchnicy lub po intensywnie prowadzonych zbożach, można pokusić się o zastosowanie 20–40 kg N/ha na początku kwitnienia. Badania dotyczące nawożenia soi wykazały, że azot podany w większych dawkach znacznie wydłuża jej wegetację, powoduje nadmierną wybujałość roślin oraz problemy z wyleganiem, co finalnie utrudnia zbiór i negatywnie odbija się na plonach.
Doskonały przedplon soi
Soja jest doskonałą rośliną przedplonową dla pszenicy ozimej czy kukurydzy. Dzięki głębokiemu i dobrze rozbudowanemu systemowi korzeniowemu penetruje głębsze warstwy gleby i działa na nią rozpulchniająco. Przy okazji pobiera z głębszych warstw wypłukany potas i azot, a także uwalnia i pobiera związany chemicznie z minerałami, niedostępny dla innych roślin, fosfor. Oczyszcza stanowisko z chorób podstawy źdźbła, a ziemia po takiej uprawie jest dobrze napowietrzona.
Jeszcze więcej korzyści z uprawy soi
W dłuższej perspektywie uprawa soi pozwala oszczędzać pieniądze w postaci ograniczenia nawożenia azotowego. Symbioza z bakteriami brodawkowymi, asymilującymi wolny azot z powietrza, powoduje, że jest on potem dostępny dla roślin następczych. Szacuje się, że soja jest w stanie pozostawić po sobie mniej więcej 50–100 kg N/ha oraz 20–40 kg P2O5, 70–120 kg K2O i 25–35 kg magnezu. Rolnicy hodujący soję podkreślają zwyżki plonu pszenicy ozimej, uprawianej następczo. Wahają się one w przedziale od 500 kg do nawet 1000 kg z ha. Większy plon, oszczędności na nawożeniu, mniejsze problemy z chorobami to cenne efekty prostego zabiegu, jakim jest wprowadzenie soi do uprawy.
Kluczowy element w uprawie soi
W polskich warunkach kluczowym elementem, gwarantującym sukces w uprawie soi, jest właściwy dobór odmiany. Musi ona łączyć wysoką plenność z odpowiednią wczesnością dojrzewania. Soja Amiata (000) pochodzi ze znanego austriackiego programu hodowlanego. Zarejestrowana w Austrii w 2019 roku, była testowana w Polsce przez COBORU w latach 2020–2021. Uzyskała bardzo wysokie plony ziarna – średnio ponad 3,9 t/ha (116% wzorca COBORU – nr 1 w Polsce). Ponadto odmiana ta łączy bardzo wysoką zawartość białka w suchej masie (41,5%) z wysoką zawartością tłuszczu (21,6%) (wg AGES 2020). Co więcej, soja Amiata to wysoki wczesny wigor wzrostu, duża odporność na wyleganie oraz wysoka odporność strąków na pękanie przed zbiorem.
Soja Amiata to wysoki wczesny wigor wzrostu, duża odporność na wyleganie oraz wysoka odporność strąków na pękanie przed zbiorem.