Regulatory wzrostu – biostymulacja upraw rolniczych w okresach anomalii klimatycznych

Zmienna pogoda – wiosenne przymrozki, latem bardzo wysokie temperatury – i deficyt wody, a w konsekwencji zahamowane wzrost i plonowanie ziemniaków, buraków cukrowych, kukurydzy, rzepaku i zbóż to czynniki stresogenne dla upraw, z którymi niestety producenci rolni mają coraz częściej do czynienia.

Warto przygotować się na takie sytuacje, wybierając rozwiązania i nawozy, które pomogą złagodzić skutki stresu u roślin i zapewnią im prawidłowy metabolizm, a w efekcie pozwolą uzyskać wysokie i dobre jakościowo plony nawet w trudnych warunkach.

Regulatory wzrostu i rozwoju roślin – Maral

Jest bogaty w składniki pokarmowe NPK 6-5-5. Zawiera także cynk (1%) w formie łatwo dostępnej dla roślin uprawnych oraz kompleks Ryzea – ekstrakt bioaktywnych molekuł z alg Ascophyllum nodosum, Laminaria digitata i Fucus ssp., pochodzących z Oceanu Atlantyckiego. Środki chelatujące obecne w nawozie, tj. kwas alginowy i aminokwasy, promują wchłanianie i translokację składników odżywczych w roślinie. Dzięki wyjątkowej metodzie ekstrakcji, wykorzystującej mikronizację zebranych alg i różnicę ciśnień w ekstrakcji nadkrytycznej, uzyskano najwyższą koncentrację aktywnych składników. Naturalne hormony roślinne zawarte w kompleksie Ryzea aktywizują metabolizm i wzrost roślin, rozwój systemu korzeniowego oraz obfite kwitnienie i owocowanie. Indukują także odporność roślin na niekorzystne warunki siedliskowe i atmosferyczne. Nawóz jest bogaty w jod oraz fenylopropanoidy, będące prekursorami kwasu salicylowego, który indukuje odporność roślin na stres wodny, co ma pozytywny wpływ na parametry fotosyntezy i potencjał wodny liści oraz na zawartość wody w komórkach i aktywność enzymów oksydacyjnych. Fenylopropanoidy i wytworzony z nich kwas salicylowy indukują odporność systemową roślin (SAR) na patogeny oraz wpływają na dojrzewanie roślin. Dodatek kwasów humusowych podnosi efektywność pobierania składników pokarmowych, zmniejszając antagonizm jonowy, oraz aktywizuje metabolizm roślin i ich wzrost.

W uprawach rolniczych nawóz polecany jest do stosowania dolistnego w okresie intensywnego wzrostu – 1–3 razy – w dawce 0,75–1,5 l/ha. W związku z coraz większymi zaburzeniami rozwoju systemu korzeniowego, spowodowanymi deficytem wody i wysokimi temperaturami gleby, bardzo istotne jest jego wzmocnienie i zastosowanie nawozu Maral w bardzo wczesnych fazach rozwojowych roślin.

Aminokwasy – kluczowe związki w warunkach stresu roślin

To związki organiczne zawierające przynajmniej jedną grupę aminową i jedną karboksylową. Należą do najważniejszych związków organicznych w żywych organizmach, ponieważ z nich zbudowane są białka. Są także składnikiem hormonów i enzymów. Rośliny są zdolne do samodzielnej syntezy aminokwasów, ale proces ten wymaga dużo energii i czasu, dlatego dostarczenie ich młodym roślinom wraz z deficytowymi składnikami pokarmowymi pozwala zaoszczędzić tę energię i dynamizuje tempo rozwoju roślin. Aminokwasy są prekursorami syntezy fitohormonów roślinnych, a podanie ich w nawozach stymuluje rośliny do większej produkcji tych substancji wzrostowych. Zalety aminokwasów sprawiają, że zawierające je nawozy stają się coraz bardziej popularne, mimo iż są droższe niż tradycyjne nawozy.

Poszczególne aminokwasy pełnią w roślinie różne funkcje, np.:

tryptofan jest prekursorem auksyn odpowiedzialnych za szybkość wydłużania się łodyg i korzeni oraz za otwieranie się pąków liściowych i aktywność enzymów,
glicyna i kwas glutaminowy są podstawowymi składnikami tkanek roślinnych oraz chlorofilu, dzięki nim rośliny mogą produkować więcej asymilatów w procesie fotosyntezy,
prolina wpływa na utrzymanie równowagi wodnej roślin, co ma ogromne znaczenie w okresach suszy; podana przed kwitnieniem wpływa na płodność pyłku,
lizyna, metionina i kwas glutaminowy pobudzają ziarna pyłku do kiełkowania oraz stymulują wzrost łagiewki pyłkowej,
alanina, arginina i lizyna stymulują syntezę chlorofilu oraz aktywność fotosyntezy,
arginina stymuluje rozwój systemu korzeniowego,
kwas asparginowy uczestniczy we wszystkich procesach metabolicznych roślin, jest także źródłem azotu,
glicyna pełni funkcję chelatu, dzięki czemu składniki pokarmowe są łatwo dostępne i szybko pobierane przez roślinę,
kwas glutaminowy jest prekursorem aminokwasów, stymuluje wzrost roślin w początkowych stadiach rozwoju, zwiększa przyswajalność azotu,
walina wzmacnia system odpornościowy roślin w sytuacjach stresowych.

Aminokwasy wpływają także na jakość i dojrzewanie owoców, zwłaszcza metionina, która reguluje aktywność wytwarzania przez rośliny etylenu.

Pozyskiwanie aminokwasów do celów nawozowych jest procesem trudnym i wymaga ogromnej wiedzy na temat fizjologii roślin, a także skomplikowanej aparatury. Niezmiernie istotne jest, żeby w procesie otrzymywania aminokwasów nie straciły one swojej aktywności biologicznej. Najaktywniejsze biologicznie i najcenniejsze są L-aminokwasy pochodzenia roślinnego. Uzyskuje się je w drodze fermentacji materiału roślinnego. W nawozie pełnią one rolę nośnika organicznego – chelatora – który umożliwia szybkie i niezwykle wydajne dostarczanie roślinom składników pokarmowych. Aminokwasy tworzą z nimi bardzo małe, elektrycznie obojętne cząsteczki, co przyspiesza wchłanianie i transport składników mineralnych wewnątrz rośliny.

Aminokwasy są tak skuteczne jako nośnik składników pokarmowych, ponieważ ich molekuły, w odróżnieniu od soli technicznych czy syntetycznych chelatów, są elektrycznie obojętne, dzięki czemu mogą być transferowane w komórce rośliny przez ektodesmy do membrany plazmatycznej (plazmalemma). Końcowa absorpcja minerałów z plazmalemmy do cytoplazmy jest możliwa dzięki aminokwasom zawartym w nawozie. W związku z tym czas pobrania składników pokarmowych z nawozów, w których są one skompleksowane aminokwasami, jest bardzo krótki i wynosi 2–4 godziny. Ponadto wykorzystanie składników pokarmowych jest na poziomie prawie 100%. Aminokwasy pochodzenia roślinnego, dzięki pełnej kompatybilności z metabolizmem nawożonych roślin, zapewniają szybki i łatwy transport składników pokarmowych wewnątrz roślin do miejsc, w których jest największy deficyt danego składnika. Aminokwasy zwiększają wykorzystanie nawozów mineralnych, zwłaszcza azotowych, dzięki czemu zdecydowanie zmniejsza się w płodach rolnych zawartość szkodliwych azotanów.

Nawozy z aminokwasami

Jednymi z pierwszych na polskim rynku nawozów zawierających aminokwasy pochodzenia roślinnego są preparaty z gamy Metalosate, produkowane przez amerykańską firmę Albion, m.in. Metalosate Potassium. Nawóz zawiera 24% K₂O skompleksowanego aminokwasami. Jest bardzo skuteczny w likwidacji niedoborów potasu, który aktywuje gospodarkę enzymatyczną i wodną roślin oraz gromadzenie cukrów. Metalosate Potassium zastosowany na początku suszy usprawnia aktywność aparatów szparkowych i reguluje gospodarkę wodną roślin, zmniejszając straty wody. Nawóz stosuje się w dawce 2–4 l/ha. Jest on szczególnie przydatny do nawożenia rzepaku, ziemniaków i buraków cukrowych. Po zastosowaniu Metalosate Potassium wzrasta zawartość cukru i skrobi w płodach rolnych.

Kolejnym nawozem zawierającym aminokwasy jest Protaminal. 12% jego składu stanowią wolne aminokwasy pochodzenia roślinnego oraz NPK. Nawóz stymuluje procesy życiowe roślin w sytuacjach stresowych. Jest idealnym dodatkiem do nawozów NPK, przyspiesza pobieranie i transport w roślinie zastosowanych makro- i mikroelementów.

Regulator wzrostu bogaty w krzem – ASX Krzem plus

Wartym uwagi preparatem jest stymulator wzrostu roślin ASX Krzem plus, który zawiera 2,2% krzemu rozpuszczalnego w wodzie, 0,45% boru, 1,1% miedzi oraz 80% substancji organicznej w kompleksie Silicon Insurance System. Stosowanie krzemu ma duże znaczenie, ponieważ pierwiastek ten:

tworzy w liściach i naskórku rodzaj warstwy izolacyjnej, zwiększając ochronę rośliny przed zimnem, co ma ogromne znaczenie w okresie wiosennych przymrozków, oraz przed nadmierną utratą wody w okresie wysokich temperatur,
tworzy pryzmat i ułatwia przesyłanie światła do tkanek – lepsze nasłonecznienie zapewnia większą sprawność fotosyntezy i produkcję asymilatów,
zwiększa dopływ tlenu do korzeni poprzez wzmacnianie ścian kanałów doprowadzających powietrze i umożliwia oddychanie roślinom w warunkach podmokłych,
poprzez wzmocnienie naskórka zapobiega nadmiernej transpiracji.

ASX Krzem plus stosuje się w dawce 0,5 l/ha od 1 do 4 razy w okresie intensywnego wzrostu lub w okresie niskich i wysokich temperatur.

ASX Tytan Plus – pomoc w stymulacji fotosyntezy

Fotosynteza to najważniejszy proces fizjologiczny roślin. Polega na wytwarzaniu związków organicznych z materii nieorganicznej. Zachodzi w komórkach zawierających chlorofil przy udziale światła. Nawozem, który stymuluje proces fotosyntezy, jest ASX Tytan plus. Zawarty w nim tytan (w formie najłatwiej dostępnej dla roślin, wsparty borem i kompleksem Titanium Power System) jest najlepszym aktywatorem fotosyntezy – zwiększa syntezę chlorofilu oraz sprawność procesu, dzięki czemu roślina produkuje więcej asymilatów. Zawarty w nawozie bor wspomaga proces zapylenia i wiązania nasion. ASX Tytan plus jest doskonałym dodatkiem do wszystkich nawozów dolistnych w okresach stresu – zimno, sucho, czas kwitnienia i wzrostu nasion. Zalecana dawka to 0,2–0,4 l/ha.
Stosowanie nawozów ASX Krzem plus, ASX Tytan plus i Maral:

wpływa korzystnie na przygotowanie roślin do zimy,
wpływa korzystnie na kondycję
roślin uprawnych w okresach wiosennych przymrozków i wysokich temperatur latem,
zmniejsza stres termiczny i poprawia gospodarkę wodną roślin, dzięki czemu zdecydowanie poprawia wysokość plonów i opłacalność uprawy, nawet w ekstremalnie niekorzystnych warunkach atmosferycznych.

Warto wiedzieć, że…

…dodatek aminokwasów do nawozów dolistnych poprawia ich wchłanianie przez liście i korzenie, zapewnia szybszy transport w roślinie i lepsze wykorzystanie składników pokarmowych z zastosowanych preparatów. Natomiast dodatek aminokwasów do środków ochrony roślin ogranicza stres roślin występujący po ich zastosowaniu oraz podnosi skuteczność ochrony.

Tabela 1. Wpływ nawożenia dolistnego nawozem Maral na plonowanie ziemniaków jadalnych Gala (plon w t/ha), IUNG RZD Kępa, 2019 rok

Obiekt	Plon w t/ha
Kontrola	24,25
Maral 3 x 0,75 l/ha	31,98
Maral 3 x 1,5 l/ha	29,9

Tabela 2. Wpływ nawożenia dolistnego nawozem ASX Krzem plus na plonowanie ziemniaków jadalnych Gala (plon w t/ha), IUNG RZD Kępa, 2019 rok

Obiekt	Plon w t/ha
Kontrola	24,25
ASX Krzem plus 3 x 0,5 l/ha	30,41

Wykres 1. Wpływ stosowania dolistnego nawozu ASX Krzem plus na plonowanie rzepaku ozimego Saveo, RZD Kępa, 2017 rok

Wykres 2. Wpływ stosowania dolistnego nawozu ASX Krzem plus na plonowanie pszenicy ozimej, RZD Grabów, 2017 rok

Wykres 3. Wpływ stosowania dolistnego nawozu ASX Tytan plus na plonowanie pszenicy ozimej, RZD Grabów, 2017 rok

Krzysztof Zachaj, Iwona Polewska-Jankowiak