Ochrona buraka cukrowego z wykorzystaniem tetrakonazolu i fenpropidyny

Niezmiennie od kilku lat największe zagrożenie dla uprawy buraka cukrowego stanowi chwościk buraka. W latach silnej presji może on doprowadzić do strat w plonie sięgających 30–40%, a w skrajnych przypadkach nawet 80%. Liście i korzenie buraków narażone są też na inne choroby, takie jak mączniak prawdziwy i rdza buraka. Jak je zwalczać?

Dariusz Przybylski

Ograniczenie sprawców wielu chorób sprowadza się często do stosowania metod agrotechnicznych i hodowlanych lub na przykład zwalczania wektorów przenoszących wirusy – mszyc. Jednak najgroźniejsze choroby wymagają zastosowania środków grzybobójczych.

Zwalczanie chwościka buraka

Jest wywoływany przez grzyb Cercospora beticola. Pierwsze objawy choroby mogą pojawiać się już pod koniec czerwca, po zwarciu się międzyrzędzi. Sprzyja to utrzymywaniu się podwyższonej wilgotności łanu. Próg szkodliwości w tym terminie to 5% porażonych roślin. Chwościk buraka atakuje rośliny buraka podczas ciepłej i wilgotnej pogody – przy temperaturze 25–30^oC w ciągu dnia i powyżej 15^oC nocą oraz przy wilgotności powyżej 90% (optimum 96%). Kiełkują wówczas zarodniki i dochodzi do infekcji blaszek liściowych. Po kilku dniach pojawiają się małe, okrągłe, początkowo białe, a potem jasnoszare plamki, o wielkości 1–3 mm, otoczone szerokimi, czerwonobrunatnymi obwódkami. W środku plamy występuje szara grzybnia, z czarnymi punkcikami trzonków konidialnych. Konidia te rozsiewają się na sąsiednie liście i rośliny, atakując w pierwszej kolejności starsze, zewnętrzne liście. Przy silnym porażeniu liści plamy zlewają się ze sobą. Jeśli zaniedba się chemiczną ochronę, liście zasychają i wykruszają się podczas suchej pogody lub gniją, kiedy panuje wilgotna aura.

Roślina, broniąc się przed całkowitą utratą powierzchni asymilacyjnej, wytwarza wciąż nowe liście, które rosną, zużywając zapasy zgromadzone w korzeniu buraka. Wydłużająca się szyjka korzeniowa zwiększa wielkość zanieczyszczeń w korzeniach. Rośnie też poziom melasotworów. Ich obecność w korzeniu utrudnia krystalizację cukrów. Obniża się wtedy o 2 do 4% poziom technologiczny cukru wydobywanego przez cukrownie z korzeni, a zwiększa się produkcja melasy. Powstające nekrozy z czasem obejmują całą powierzchnię liścia. Nekrotyczne plamy pojawiają się także na ogonkach liściowych. W przypadku silnych infekcji, zwłaszcza przy wyższej temperaturze (powyżej 25^oC), dochodzi do szybszego zniszczenia ulistnienia. Jeśli dojdzie do infekcji, bardzo ważny jest moment, w którym zastosuje się ochronę fungicydową. Przyjmuje się, że w przypadku chwościka działania chemiczne należy wdrożyć, jeżeli:

• do 5 sierpnia na 5% roślin będą widoczne pierwsze plamy chorobowe,
• między 5 a 15 sierpnia na 15% roślin będą widoczne pierwsze plamy chorobowe,
• między 16 a 5 września na 45% roślin będą widoczne pierwsze plamy chorobowe.

Im później zaatakuje chwościk, tym dopuszczalny procent porażonych roślin jest wyższy. Ta zależność ma związek z budowaniem plonu korzeni. Niemniej zalecane jest, aby już na początku infekcji wykonać zabieg fungicydowy oparty na triazolach, takich jak tetrakonazol – zawarty w preparacie Galileo (125 g/l) – i difenkonazol z preparatów Difcor 250 EC lub Difo 250 EC (250 g/l). Tetrakonazol jest substancją o działaniu układowym, do stosowania zapobiegawczego, leczniczego i wyniszczającego. Pobierany i szybko przemieszczany w roślinie hamuje syntezę ergosterolu, niezbędnego do budowy błony komórkowej grzybów i rozwoju grzybni. Warto dodać, że tetrakonazol nie był substancją powszechnie stosowaną w zwalczaniu chwościka buraka, mączniaka prawdziwego i rdzy buraka, co ma olbrzymie znaczenie w budowaniu strategii antyodpornościowej, przede wszystkim w walce z chwościkiem. Ten sam mechanizm wykazuje difenkonazol.

Proponowana technologia ochrony buraka cukrowego

Termin	Produkt/dawka
T1	Galileo (0,8 l/ha)/Difcor 250 EC (0,4 l/ha) + Viflo miedź-bor (1,5 l/ha)
T2	Galileo (0,8 l/ha)/Difcor 250 EC (0,4 l/ha) + Umbret 750 EC (0,5 l/ha)
T3	Galileo (0,8 l/ha) + Difcor 250 EC (0,4 l/ha)

Mączniak prawdziwy – skuteczne zwalczanie choroby

Ma duże znaczenie w płodozmianie ze zbyt częstą uprawą buraka. Chorobie tej sprzyjają wysoka temperatura, niski poziom opadów i duże amplitudy temperatur między dniem a nocą. Nie bez znaczenia jest również wysokie nawożenie azotem. Objawy choroby pojawiają się na liściach w postaci drobnych białych skupisk grzybni. Początkowo występują na starczych, potem również na młodszych okółkach, na górnej i dolnej powierzchni liścia. Skupiska te łączą się w większe, by po pewnym czasie pokryć całą powierzchnię liścia mączystym nalotem. Przy silnym porażeniu liście żółkną więdną i zamierają. Stosowane powszechnie preparaty zawierające triazole (tetrakonazol) skutecznie ograniczają rozwój choroby. Świetnym rozwiązaniem jest również zastosowanie fenpropidyny – substancji z grupy morfolin. Jest ona zawarta w preparacie Umbret 750 EC. Fungicyd ten to koncentrat do sporządzania emulsji wodnej (EC) o działaniu układowym, do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego w ochronie przed chorobami grzybowymi. W buraku cukrowym zarejestrowany jest do zwalczania mączniaka prawdziwego, chwościka, brunatnej plamistości i rdzy.

 

Preparaty do zwalczania rdzy buraka

To choroba, która ma mniejsze znaczenie. Jej rozwojowi sprzyjają nadmierne nawożenie azotem i temperatury do 20°C przy względnie wysokiej wilgotności. Pod koniec wegetacji, tj. koniec sierpnia i we wrześniu, mogą pojawiać się na środkowych i zewnętrznych liściach rdzawobrązowe krostki wielkości do 1 mm, a w dalszym etapie rozwoju choroby brązowawy nalot. Młode liście kędzierzawią się, żółkną, a mocno porażone więdną, usychają i obumierają. Preparaty Galileo i Umbret 750 EC, stosowane do zwalczania chwościka czy mączniaka, bardzo ograniczą również rozwój rdzy buraka. Zalecane jest, aby już na początku infekcji wykonać zabieg fungicydowy oparty na triazolach i płynnym, dolistnym nawozie Viflo miedź-bor, przeznaczonym do likwidacji niedoborów miedzi, boru, cynku i manganu.

Badania na buraku cukrowym, prowadzone przez IUNG, RZD Werbkowice, w 2016 roku, jednoznacznie potwierdzają skuteczność działania nawozów z gamy Viflo, zarówno jeśli chodzi o plon korzeni, jak i polaryzację oraz plon cukru. Uzyskane wyniki wskazują na:

• przyrost plonu korzeni buraków cukrowych – plon wyższy o od 30% do 51% w odniesieniu kontroli (średnio o 39,2% wyższy plon korzeni),
• wzrost polaryzacji w odniesieniu do kontroli – wyższa o mniej więcej 2%, przyrost plonu cukru – plon od 37 do 43% wyższy w porównaniu do kontroli.

Wpływ stosowania Viflo miedź-bor na plonowanie buraka cukrowego (t/ha), IUNG, RZD Werbkowice, 2016 rok

Obiekt	Termin aplikacji	Plon korzeni (t/ha)	Polaryzacja	Plon cukru (t/ha)
kontrola	brak	60,3	15,06	9,11
Viflo miedź-bor (2l/ha)	3–4 liście i 14 dni później	91,1	16,88	15,34