Kompleksowy system nawożenia kukurydzy
Istotą technologii produkcji roślin uprawnych powinien być taki dobór i zespolenie poziomu wszystkich elementów agrotechniki, w tym również nawożenia, aby gwarantowały one produkcję stabilną w ujęciu jakościowym i ilościowym, racjonalną ekonomicznie i niedegradującą środowiska naturalnego.
dr inż. Tomasz Piotrowski
Kukurydza pobiera duże ilości składników pokarmowych i wody z gleby. Jest rośliną, której się nie przenawozi. Z plonem 1 t ziarna/ha i odpowiednią ilością słomy przeciętnie pobiera: 30 kg azotu (N), 12 kg fosforu (P2O5), 30 kg potasu (K2O), 10 kg wapnia (CaO), 10 kg magnezu (MgO), 4 kg siarki (S) lub w przeliczeniu na SO3 – 10 kg oraz 11 g boru (B), 14 g miedzi (Cu), 110 g manganu (Mn), 0,9 g molibdenu (Mo) i 85 g cynku (Zn). Uprawa ta wykazuje dużą wrażliwość na niedobór cynku oraz średnią na deficyty boru, manganu i miedzi. W porównaniu do innych zbóż kukurydza pobiera około dwukrotnie więcej wapnia oraz 2–3 razy więcej magnezu i boru. Jest rośliną najlepiej wykorzystującą składniki pokarmowe z nawozów naturalnych, dlatego dysponując obornikiem i gnojówką lub gnojowicą, należy je w pierwszej kolejności stosować pod tę uprawę.
Nawożenie podstawowe kukurydzy – makroelementy
Azot
Jego niedobór w glebie ma największy wpływ na plonowanie kukurydzy oraz na pobieranie składników pokarmowych. Przy braku azotu zmniejsza się o połowę pobieranie fosforu. Podstawą uzyskania wysokiego plonu kukurydzy są warunki wzrostu w fazie BBCH 15−16, w której kształtuje się pierwotna struktura plonu ziarna. Drugą krytyczną fazą zapotrzebowania kukurydzy na azot jest okres od fazy BBCH 16−17 do stadium formowania się pełni wiechy.
Do nawożenia kukurydzy najlepszym nawozem azotowym jest mocznik. Niskie temperatury i powolny jeszcze wzrost roślin, a w związku z tym powolne pobieranie azotu, powodują, że azot z mocznika jest dłużej dostępny. Ze względu na początkowo wolny wzrost kukurydzy należy zastosować przedsiewnie do 50% planowanej dawki azotu, pozostałą część pogłównie, w miarę możliwości technicznych – jak najpóźniej.
Fosfor
Pobierany jest już od początku wegetacji kukurydzy, jednak w małych ilościach. W miarę upływu okresu wegetacji jego pobieranie wzrasta i trwa aż do momentu dojrzałości pełnej ziarna. Stąd krytyczne fazy zapotrzebowania na fosfor przypadają na okres początkowego rozwoju, czyli od kiełkowania do fazy BBCH 16−18 oraz w okresie dojrzewania.
Potas
Najintensywniej pobierany jest przez kukurydzę od fazy 3–4 liści do fazy kwitnienia, po czym zapotrzebowanie na ten składnik stopniowo maleje. Przed ukazaniem się znamion względne pobieranie potasu jest większe niż jej względny przyrost. Dodatkowo w tym okresie kukurydza jest bardzo wrażliwa na niedobór wody, a przy deficycie potasu obserwuje się wtedy redukcję plonów. Optymalne odżywianie potasem pozwala kukurydzy efektywnie gospodarować wodą, co ma wpływ na jej kwitnienie i zawiązywanie ziarniaków.
Magnez, wapń i siarka
Kukurydza należy do roślin o dużych potrzebach pokarmowych względem magnezu, zwłaszcza w dwóch krytycznych fazach wzrostu, tj. w fazie BBCH 15−18 oraz w okresie po kwitnieniu, aż do uzyskania pełnej dojrzałości. Wapń jest składnikiem pokarmowym występującym w glebie w ilościach wystarczających dla kukurydzy. Siarka to ważny składnik pokarmowy, niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin. Jej niedobór prowadzi do obniżenia efektywności i wykorzystania azotu z nawozów azotowych.
Nawożenie startowe kukurydzy
Zlokalizowane i powierzchniowe nawożenie odpowiada za uzupełnienie zasobności gleby oraz za pokrycie zapotrzebowania kukurydzy na wytworzenie plonu. Natomiast nawożenie startowe mikronawozami odpowiada za szybszy wzrost w początkowej fazie rozwoju roślin.
Do sprawdzonych rozwiązań w startowym nawożeniu kukurydzy należy Microstar PZ, który zawiera 10% N, 40% P2O5, 11% SO3 i 2% Zn. Z kolei ASX Start to jeden z najbardziej skoncentrowanych nawozów startowych na rynku – zawiera 11% N, 48% P2O5, 1% Zn, 0.6% Fe, 0,1% Mn. Obydwa produkty stosuje się w dawce 20–30 kg/ha. Idealnym rozwiązaniem na problemy z dostępnością fosforu w glebie jest ASX Polifosforan amonu.
Nawożenie nalistne kukurydzy – mikroelementy
Spośród mikroelementów w uprawie kukurydzy ważną rolę odgrywa cynk, którego stosowanie nalistne przynosi efekt plonotwórczy nawet w warunkach wysokiej zasobności gleby w ten składnik. Optymalne zaopatrzenie kukurydzy w cynk poprawia wzrost systemu korzeniowego, co pozwala na głębszą penetrację korzeni w glebie. Rośliny dobrze odżywione tym pierwiastkiem pobierają większe ilości azotu, a w okresie kwitnienia zwiększona jest żywotność ziaren pyłku, co ma bezpośredni wpływ na wytworzenie większej liczby ziarniaków.
W przypadku boru największe jego znaczenie obserwuje się w fazie kwitnienia, kiedy to stymuluje on rozwój łagiewki pyłkowej. Jego niedobór powoduje powstawanie punktowego, nieregularnego uziarnienia kolby oraz nieregularności przebiegu rzędów.
Kolejnymi ważnymi mikroelementami są mangan i miedź. Kolby na roślinach z niedoborem manganu mają braki w zaziarnieniu. Miedź natomiast pozytywnie wpływa na zwiększenie efektywności pobierania azotu, lepsze usztywnienie rośliny oraz większą żywotność pyłku.
Aplikacje odżywiające mikroelementami powinny być wykonywane od fazy 4. liścia. W miarę możliwości należy przeprowadzić zabiegi przynajmniej w dwóch terminach:
- w fazie 3–4 liści,
- w fazie 6–8 liści.
Zarówno w przypadku niedoborów składników pokarmowych, jak i niskich temperatur, kwaśnego odczynu gleby, suszy czy nadmiernego zagęszczenia gleby wspomaganie roślin przez liście mikro- i makroelementami należy traktować jako obowiązkowe. Ponadto trzeba pamiętać o zastosowaniu, łącznie z nalistnym zabiegiem odżywiającym, odpowiedniego rodzaju biostymulatora mineralnego, fitohormonalnego lub aminokwasowego. Podanie stymulatora procesów fizjologicznych roślin, takiego jak ASX Krzem plus, ASX Tytan plus, Protaminal lub Maral, pozytywnie wpłynie na stan plantacji poprzez poprawę procesów zachodzących w roślinach. Budowane są w ten sposób:
- potencjał plonotwórczy uprawy,
- jakość plonu,
- odporność roślin na niekorzystne czynniki środowiskowe.
Uprawa kukurydzy – nawożenie nalistne mikroskładnikami – program
| Zabiegi | 1. zabieg odżywiający (3–4 liście) | 2. zabieg odżywiający (6–8 liści) |
| ASX Complex – 1–2 kg/ha | ASX Complex Mn Forte – 1–2 kg/ha | |
| Mikrostar Zn – 0,5–1 kg/ha | Mikrostar Zn – 0,5–1 kg/ha | |
| Bolero – 1 l/ha | Bolero – 1 l/ha | |
| ASX Fosfor/Makro Plus – 2 kg/ha | ASX Fosfor/Makro Plus – 2 kg/ha | |
| ASX Siarczan magnezu – 5 kg/ha | ASX Siarczan magnezu – 5 kg/ha | |
| Biostymulacja | Maral – 1 l/ha | Protaminal – 1 l/ha (na zabieg) |
| ASX Tytan plus – 0,2 l/ha | ASX Krzem plus – 0,5 l/ha | |
| AZOFOL ZAMIAST MOCZNIKA | ||
Właściwe nawożenie kukurydzy – Wnioski
Właściwe nawożenie przekłada się na końcowy efekt upraw ozimych i jarych. Aby uzyskać satysfakcjonujący plon, bezdyskusyjnie warto zadbać o prawidłowy program nawożenia.
Zastosowanie nawet najdoskonalszego produktu w oderwaniu od zapotrzebowania rośliny i jej fazy rozwojowej nie gwarantuje sukcesu. Kukurydza jest uprawą o wysokich wymaganiach pokarmowych, znacznie przewyższających potrzeby innych roślin zbożowych. Wymagany w związku z tym wysoki poziom nakładów sprawia, że kukurydza zaliczana jest do roślin intensywnych. Zatem uzyskanie wysokich plonów dobrej jakości możliwe jest wyłącznie przy prawidłowo zrównoważonym zaopatrzeniu roślin w składniki pokarmowe w całym okresie wegetacji.
W porównaniu do innych zbóż kukurydza pobiera około dwukrotnie więcej wapnia oraz 2–3 razy więcej magnezu i boru. Jest rośliną najlepiej wykorzystującą składniki pokarmowe z nawozów naturalnych.