Jakie odmiany kukurydzy wybrać do uprawy? Ważne wskazówki

Podstawowym dylematem, przed którym staje każdy gospodarz, jest odpowiedni dobór odmian. Wielu rolników wybiera sprawdzone rozwiązania. Jednak każdego roku na rynku pojawiają się dziesiątki nowych odmian, będących efektem licznych procesów selekcji prowadzonych w polskich i zagranicznych hodowlach. Warto dać im szansę?

Zdecydowanie łatwiej postawić na odmiany kukurydzy, których efektywność plonowania sprawdziło się na własnym polu. Dlaczego zatem warto dać szansę nowościom? Ponieważ efektem postępu biologicznego jest co roku niewielka, ale regularna zwyżka plonu. Doświadczenia hodowlane pokazują, że średnio wynosi ona 1 dt/ha w każdym roku. Oczywiście należy zwrócić uwagę na to, by nowości, po które się sięga, były dokładnie sprawdzone.

Kryteria doboru ziaren do uprawy kukurydzy

Bez wątpienia jednym z podstawowych kryteriów doboru jest kierunek użytkowania kukurydzy – ziarno lub kiszonka. Ze względu na dużą rozpiętość warunków termicznych w Polsce trzeba też wziąć pod uwagę wczesność odmiany, określaną poprzez liczbę FAO. Jest ona zależna od sumy temperatur efektywnych, niezbędnych do osiągnięcia przez daną odmianę dojrzałości do zbioru.

Uprawa kukurydzy na ziarno

Północ Polski to rejon, gdzie na ziarno powinno się siać odmiany o FAO do 220–230. Nie znaczy to, że nie można posiać tam odmian późniejszych, ale w mniej sprzyjających pogodowo, chłodniejszych i bardziej deszczowych latach, odmiany te mogą nie wykorzystać pełni genetycznie zakodowanego potencjału plonowania, a także utrzymywać bardzo wysoką wilgotność ziarna (nawet powyżej 40%). Wiąże się to automatycznie ze sprzedażą plonu na mokro, w mniej korzystnej cenie, lub z późniejszymi zbiorami i dużymi nakładami na suszenie ziarna. W południowych województwach przebieg okresu wegetacji pozwala uprawiać odmiany o FAO sięgającym nawet 290–300.

Warto również zwrócić uwagę na zaplanowanie terminu i tempa zbiorów. Gospodarstwa o większych areałach uprawy kukurydzy, aby usprawnić ten element agrotechniki, rozdzielają powierzchnię zasiewów pomiędzy odmiany o różnej wczesności. Zaczynają od FAO nawet poniżej 200, żeby pierwszą kukurydzę zdejmować z pola już w drugiej połowie sierpnia. Nieco niższy plon rekompensują przeważnie niższa wilgotność przy zbiorze i nieco lepsza cena skupu kukurydzy w tym okresie. Odpowiedni rozkład terminu dojrzałości poszczególnych odmian powoduje, że nie dochodzi do spiętrzenia prac w momencie rozpoczęcia zbioru oraz pozwala równomiernie i systematycznie wykorzystywać suszarnie do dosuszania ziarna schodzącego z pola.

Odmiany kukurydzy na kiszonkę

Kukurydza uprawiana na kiszonkę potrzebuje mniejszej sumy temperatur efektywnych, pozwalających uzyskać właściwą fazę dojrzałości. Jest to uwarunkowane tym, że kiszonka powinna być zbierana w momencie uzyskania przez rośliny mniej więcej 35% zawartości suchej masy. Ziarno znajduje się wtedy w fazie dojrzałości woskowej i zawiera mniej więcej 45% wody. Powyższe elementy powodują, że na północy Polski można w tym kierunku użytkowania uprawiać odmiany o FAO 240–250, uzyskując wysokie plony wysokoenergetycznej paszy objętościowej dla bydła.

Kryteria wyboru kukurydzy na kiszonkę, oprócz samej wczesności, ograniczają się często do wizualnej oceny roślin. Najbardziej pożądane są odmiany wysokie, mocno ulistnione, o szerokich liściach i mocnym nasileniu cechy stay green – przedłużonej zieloności liści, która pozwala roślinom dłużej przetwarzać składniki pokarmowe na plon. Warto jednak zwrócić uwagę również na parametry techniczne. Wartość żywieniowa kiszonki będzie zależeć w głównej mierze od zawartości i stopnia dojrzałości ziarna – to ono jest podstawowym nośnikiem skrobi, czyli energii wykorzystywanej przez zwierzęta do produkcji mleka. Zatem kukurydza kiszonkowa powinna charakteryzować się dużą, mocno wypełnioną kolbą, o dobrej strukturze – cienkiej osadce i wyższej zawartości ziarna.

Duże znaczenie ma też kształt ziarniaka. O ile w produkcji ziarnowej lepiej wykorzystywać odmiany o ziarnie typu dent, tzw. zębokształtne, ze względu na szybsze oddawanie wody z ziarna podczas dojrzewania, o tyle w przypadku kiszonki lepsze są odmiany wytwarzające ziarno zbliżone do flint. Taki kształt ziarniaka warunkuje inny przebieg procesu trawienia w żołądkach przeżuwaczy. Jest on bardziej korzystny z punktu widzenia bilansu energetycznego produkcji mlecznej.

Kukurydza na zielonkę

Jeżeli gospodarstwo planuje uprawę na zielonkę, trzeba pamiętać, że najlepsze plony zielonej masy uzyskuje się w fazie dojrzałości mlecznej kukurydzy, gdy ziarno znajduje się w początkowym stadium rozwoju, a o plonie decydują zielone części roślin. Wartość takiego surowca jako paszy jest niższa, ponieważ o tym decyduje przede wszystkim stopień dojrzałości ziarna, ale w przypadku uprawy np. na biogaz ma to drugorzędne znaczenie. Z tego powodu np. w województwie zachodniopomorskim można spotkać rolników uprawiających pod potrzeby biogazowni odmiany późniejsze nawet niż FAO 250.

Dokładna weryfikacja

Firma Agrosimex ma świadomość, że sprzedaż odmian wiąże się z odpowiedzialnością za wyniki polowe u klientów, dlatego stara się, żeby wybór kolejnych odmian do oferty, był efektem starannej selekcji. Szacuje się, że na krajowym rynku dostępnych jest mniej więcej 500 odmian kukurydzy, co powoduje, że Agrosimex tym intensywniej pracuje nad dokładną weryfikacją cech potencjalnych kandydatów. Odmiany, które trafiają do oferty, są oceniane w trakcie szeregu badań – oficjalnych rejestrowych i porejestrowych, prowadzonych w Polsce przez COBORU, zlecanych przez hodowców, czy wreszcie przez sam Agrosimex. Odmiany obserwuje się na wielu poletkach, żeby uzyskać maksimum informacji, pozwalających dokonać właściwej oceny. Agrosimex często posiłkuje się również wynikami z Czech i Niemiec, żeby potwierdzić powtarzalność plonowania odmian w innych warunkach glebowo-klimatycznych.

Nowe odmiany kukurydzy

Na sezon 2020, oprócz sprawdzonych i rozpoznawalnych propozycji, firma Agrosimex wprowadziła do oferty kilka odmian kukurydzy, które potwierdziły swoje zalety w realiach 2019 roku.

LG 31.276 (FAO 250–260) – to całkowicie nowy mieszaniec pojedynczy, pochodzący z doskonale znanej i cenionej na rynku hodowli Limagrain. Charakteryzuje się bardzo wysokim potencjałem plonowania na ziarno. Odmiana swoją produktywność potwierdziła w badaniach rejestrowych we Francji i Czechach. W 2019 roku swoje możliwości produkcyjne pokazała w badaniach COBORU, bardzo dobrze sprawdzając się na większości stanowisk. Ziarno typu flint-flint-dent, zapewniające wysoki wczesny wigor siewek, umożliwia wysiew na stanowiskach chłodniejszych, wolniej nagrzewających się wiosną. Bardzo wysokie, bogato ulistnione rośliny, o wysokiej zdrowotności kolb i liści oraz mocnym nasileniu cechy stay green, zapewniają duży potencjał produkcyjny. LG 31.276 to odmiana uniwersalna, dająca najwyższy plon ziarna i najwyższy plon wysoko energetycznej masy zielonej.

RGT Inedixx (FAO 270–280) – odmiana z grupy późnej, z hodowli RAGT Semences. W ostatnich latach, przy tak trudnych pogodowo warunkach uprawy, coraz bardziej pokazuje swoją siłę. RGT Inedixx to propozycja dla rolników poszukujących najbardziej wydajnych odmian ziarnowych. Doskonale nadaje się również do produkcji bioetanolu. Swoje możliwości plonotwórcze pokazuje we wszystkich seriach badań, zarówno rejestrowych we Francji i Austrii, jak i w rozpoznawczych COBORU w Polsce. Jej mocne strony to przede wszystkim bardzo szybkie oddawanie wody w końcowej fazie dojrzewania, regularność plonowania na różnych typach gleb oraz wysoka zdrowotność łodyg i kolb. Bardzo wysoka odporność na okresowe niedobory wody to szczególnie cenna cecha w ostatnich latach w Polsce.

ES Runway (FAO 240) – ostatnia z typowo ziarnowych nowości w ofercie Agrosimex. Odmiana o ziarnie w typie tropical dent stanowi połączenie wysokiego potencjału plonowania z bardzo szybkim oddawaniem wody, dzięki czemu schodzi z pola ze zdecydowanie niższą wilgotnością w porównaniu z innymi kukurydzami w tej klasie wczesności. Jej możliwości plonotwórcze potwierdzają wysokie wyniki badań rejestrowych, również w Austrii i Francji, gdzie konkurencja pośród nowych odmian jest nawet większa niż w Polsce. Wysokie rośliny, o bardzo wysokim wczesnym wigorze, dobrze radzą sobie również na glebach ciężkich, zimnych i zlewnych, choć nie powinny trafiać na najuboższe stanowiska, ponieważ tam może dojść do niewykorzystania pełnych możliwości produkcyjnych. ES Runway to propozycja dla gospodarstw nastawionych na bardzo wysokie plony ziarna.

Mantoli CS (FAO 250–260) – zamyka grupę nowości na ten sezon. To odmiana mogąca z powodzeniem być wykorzystywana zarówno w produkcji kiszonkowej, jak i na ziarno. Ze względu na kolbę typu flex dobrze się adaptuje i zachowuje wysoki potencjał plonowania na mniej zasobnych glebach. Grubsza, dobrze zaziarniona kolba, charakteryzująca się średnio 16 rzędami ziarna, ma właściwą strukturę, z cieńszą osadką. Choć rośliny są wysokie (290–300 cm), średnio wysokie osadzenie kolby (mniej więcej 130 cm) zapewnia większą stabilność łodygi i lepszą odporność na wyleganie. Dość wysokie nasilenie cechy stay green pozwala bardziej elastycznie podchodzić do terminu zbioru na kiszonkę i zapewnia dobrą strukturę paszy produkowanej z Mantoli CS.

Poza nowościami w ofercie Agrosimex dostępnych jest oczywiście wiele znanych, sprawdzonych i cenionych już na rynku odmian kukurydzy, takich jak:

Amaizi CS, należąca do grupy najwcześniejszych odmian ziarnowych – FAO 190. W tej grupie bardzo trudno znaleźć tak dobre połączenie wysokiej wczesności dojrzewania z wysokim potencjałem plonowania. Średnio wysokie rośliny (260 cm) o nisko osadzonej kolbie (mniej więcej 100 cm) charakteryzują się wysoką zdrowotnością łodyg i kolb. Warto zwrócić uwagę, że przy takiej wczesności jest to odmiana o większej tolerancji w doborze stanowiska, również ze względu na – co jest rzadkością przy tym FAO – kolbę typu flex, lepiej dopasowującą się wielkością do możliwości produkcyjnych danej gleby. Kukurydza Amaizi CS na mniej zasobnych glebach na Mazowszu uzyskała w 2018 roku w doświadczeniach wewnętrznych hodowcy plony ziarna nawet na poziomie 14 t/ha na sucho, co jest bardzo wysokim wynikiem w tej klasie. Należy jednak podkreślić, że w celu uzyskania wysokiej produktywności trzeba utrzymać nieco wyższą obsadę roślin – 90–95 tys. roślin na hektarze, na glebach zasobniejszych.

RGT Irenoxx (FAO 230–240) – kolejna doskonała propozycja ziarnowa. W 2017 roku w badaniach rejestrowych COBORU uzyskała wynik 110% wzorca w plonie ziarna, a w 2018 roku w badaniach rozpoznawczych COBORU – 109% wzorca. Pokazuje to z jednej strony bardzo duży potencjał plonotwórczy tej odmiany, z drugiej powtarzalność wyników w pogodowo różnych latach. Pozwala to prognozować, że RGT Irenoxx w krótkim czasie stanie się rozpoznawalną i szeroko uprawianą odmianą w Polsce. Niższe wymagania stanowiskowe pozwalają zalecać ją również na mniej zasobne stanowiska, choć maksymalny zakodowany genetycznie potencjał wykorzysta tam, gdzie będzie dobrze wykarmiona. Średnio wysokie rośliny, o dość nisko osadzonej kolbie (mniej więcej 115 cm), cechują się wysoką odpornością na wyleganie, co zapewnia bezpieczeństwo zbioru również w późniejszym terminie.

ES Gallery (FAO 270) – niekwestionowana królowa wśród odmian kukurydzy oferowanych przez Agrosimex. Ta odmiana z grupy średniopóźnej jako pierwsza w historii badań COBORU w Polsce osiągnęła w jednej ze stacji wynik 18 t/ha suchego ziarna. Wielokrotnie udowadniała, że pod względem produktywności niewiele jest odmian, które mogą się z nią równać. Wysokie, potężne i intensywnie zielone rośliny zabezpieczają możliwości tej odmiany, prowadząc dynamicznie procesy fotosyntetyczne i zapewniając kolbie wystarczającą ilość substancji odżywczych. Na średnich i nieco bardziej zasobnych stanowiskach ES Gallery dzierży palmę pierwszeństwa, jeżeli chodzi o potencjał plonowania. Dodatkowy atut stanowi ziarno typu dent, tzw. koński ząb, które najszybciej oddaje wodę zarówno podczas naturalnych procesów na polu, jak i w trakcie suszenia. Bardzo wysoka odporność na fuzariozę kolb zapewnia zdrowe ziarno, a tym samym surowiec o doskonałej jakości do sprzedaży.

Interesujące nowości oraz znane i sprawdzone odmiany kukurydzy, znajdujące się w ofercie Agrosimexu, sprawiają, że każdy rolnik znajdzie wśród nich ciekawe produkty, które z powodzeniem może użytkować we własnym gospodarstwie.

 

Bartosz Stopczyk