Jak zwalczać nicienie w ziemniakach
Mątwik ziemniaczany i mątwik agresywny to groźne nicienie wyrządzające spore szkody na plantacjach ziemniaków. Należą one do grupy organizmów kwarantannowych, więc ich zwalczanie podlega obowiązkowi.
Karolina Jazic
Dowiedz się jak zwalczać nicienie w ziemniakach
Występowanie nicieni z rodzaju Globodera (mątwiki) na plantacji ziemniaków powoduje straty w plonie sięgające 80%, a czasem nawet większe. Ponadto, w związku z wpisaniem tych agrofagów na listę organizmów kwarantannowych, pole zasiedlone przez mątwiki może zostać wyłączone z uprawy ziemniaków na kilka lat lub dłużej. Jako że pasożyty te są niewielkich rozmiarów, zdarza się, że rolnicy nie są świadomi ich obecności. Do zdiagnozowania konkretnego gatunku niezbędna jest analiza laboratoryjna.
Charakterystyka agrofagów
Istnieje 5 patotypów mątwika ziemniaczanego i 3 agresywnego. W warunkach polowych występuje jedno pokolenie w roku. Jaja zimują w glebie, w obumarłym ciele samicy. Są to niewielkich rozmiarów (0,5–1 mm) cysty, początkowo jasnej barwy, które z czasem stają się brązowe. Pod wpływem wydzielin korzeni roślin żywicielskich wylęgają się z nich młode osobniki nicieni, które zasiedlają ryzosferę i zaczynają żerować. Samice po osiągnięciu dojrzałości zaczynają grubieć, powodując pęknięcie skórki korzenia, a ich tylna część widoczna jest na zewnątrz, w postaci małej kulki. Samce, które wcześniej po dojrzeniu wydostały się z korzeni do gleby, zapładniają samice. One wypełniają się jajami (mniej więcej 400–500 sztuk) i giną, tworząc cystę. W takiej formie nicienie potrafią przetrwać w glebie przez wiele lat. Mątwiki nie mają zdolności przemieszczania się na duże odległości, więc ich rozprzestrzenianie się jest wynikiem przeniesienia cyst z ziemią, materiałem roślinnym lub sadzeniakami.
Pierwszym sygnałem do niepokoju może być występujący placowo niedorozwój roślin, które są mniejsze w porównaniu do zdrowych, często żółkną, więdną lub nawet zamierają. Plon z takich roślin jest zredukowany, spada liczba zawiązanych bulw oraz ich wielkość. Na korzeniach widać kuliste cysty.
Zwalczanie nicieni w ziemniakach – zabiegi
Walka z nicieniami musi opierać się przede wszystkim na zabiegach agrotechnicznych. Najważniejszym działaniem jest zmianowanie (przynajmniej 5–6-letnia przerwa w uprawie gatunków będących żywicielami). W miarę możliwości dobrze jest wybierać odmiany odporne na mątwiki. W przypadku wykrycia problemu należy bezwzględnie czyścić maszyny i narzędzia rolnicze, żeby nie przenieść pasożytów na inne pola. Konieczne jest także niszczenie samosiewów ziemniaka oraz chwastów z rodziny psiankowatych. W celu dokładnego zdiagnozowania nicienia warto wykonać badanie laboratoryjne gleby.
W ograniczeniu występowania mątwików pomaga także walka chemiczna. Nowością jest nematocyd Velum Prime, zawierający substancję fluopyram (400 g/l). Należy ona do grupy benzamidów, wykazuje działanie kontaktowe i układowe. Fluopyram doprowadza do zaprzestania funkcji życiowych nicieni, które szybko zostają sparaliżowane, w efekcie czego zamierają. Velum Prime jest dobrze rozprowadzany i stabilny w strefie korzeniowej, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie długotrwałej skuteczności nicieniobójczej. Zarejestrowana dawka to 0,625 l/ha. W ochronie ziemniaka istnieją dwie metody aplikacji. Pierwsza polega na oprysku całej powierzchni pola i wymieszaniu środka z glebą na głębokość 10–20 cm. Należy użyć 200–800 l wody/ha. Drugim sposobem jest zabieg pasowy, w redliny podczas sadzenia, przy użyciu urządzenia wyposażonego w dysze opryskujące. W tym przypadku stosuje się mniej więcej 150–300 l wody/ha. Warto ustawić dysze tak, żeby 30–35% cieczy roboczej było aplikowane przed bulwą, natomiast 65–70% za nią.
W ograniczeniu występowania mątwików pomaga także walka chemiczna. Nowością jest nematocyd Velum Prime, zawierający substancję fluopyram (400 g/l). Należy ona do grupy benzamidów, wykazuje działanie kontaktowe i układowe.
Warto wiedzieć, że…
… poza przeznaczeniem do stosowania w ziemniaku Velum Prime ma także rejestrację w uprawach małoobszarowych dla warzyw korzeniowych.