Fuzariozy zbóż – czy można ich uniknąć? cz II
W pierwszej części artykułu omówiliśmy zagrożenia powodowane przez grzyby Fusarium spp., szkodliwe działanie mykotoksyn i charakterystykę fuzariozy kolb. Zachęcamy do przeczytania dalszej części artykułu.
A co z Fuzariozą kłosów?
W zbożach gatunkami odpowiedzialnymi za występowanie fuzariozy kłosów są F. graminereaum, F. culmorum, F. avenaceum. Początkowe objawy fuzariozy widoczne są w postaci małych, wodnistych plam na plewkach, które z czasem ciemnieją i przybierają brązowy kolor. Porażenie zielonych kłosów prowadzi do wyblaknięcia – bielenia pojedynczych kłosków, plew i całych kłosów. Przy silnym porażeniu kłoski obumierają, co skutkuje zmniejszeniem liczby ziarna w kłosach lub wytwarzane ziarniaki są zdrobniałe, pomarszczone oraz mają zmienione różowe zabarwienie. Na plewkach u podstawy kłosków i ziarniakach widoczne jest zarodnikowanie grzyba w postaci różowego nalotu. Fuzarioza kłosów zmniejsza zawartość białka i glutenu, co znacznie obniża jakość ziarna oraz wartość piekarniczą mąki. Nasilenie choroby zależy od kilku czynników, przede wszystkim warunków pogodowych w fazie kwitnienia i tuż po kwitnieniu. Opady deszczu, duża wilgotność i wysoka temperatura powietrza są to warunki sprzyjające rozwojowi zarodników, które w sezonie wegetacyjnym mogą być roznoszone z wiatrem, deszczem, przez ptaki i owady, dostając się na kwitnące kłosy kiełkują i infekują kwiaty.
Jak zwalczać fuzariozy kłosów?
Do zwalczania fuzariozy kłosów polecane są substancje czynne z grupy chemicznej triazole. Na uwagę również zasługują inne substancje takie jak: tebukonazol, metkonazol, protiokonazol, flusilazol. W zaleceniach ochrony roślin do zwalczania fuzariozy kłosów zaleca się również fungicydy z innych grup chemicznych. Fungicydy te zawierają w swej budowie kilka substancji czynnych np. azoksysytrobina, czy substancje czynne z grupy triazole. Dobrym rozwiązaniem w walce ze sprawcami fuzariozy kłosów m.in. pszenicy jest stosowanie fungicydów zawierających tebukonazol (triazol). Jednym z nich jest preparat Spekfree 430 SC, który wykazuje działanie systemiczne.
Spekfree w programie ochrony przed fuzariozą
Spekfree 430 SC jest środkiem grzybobójczym zalecanym do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego (po zaobserwowaniu pierwszych objawów choroby) w ochronie pszenicy ozimej, jęczmienia jarego przed chorobami grzybowymi. Preparat ten wykazuje bardzo szerokie spektrum zwalczanych chorób grzybowych, a także wysokiej skuteczności wobec fuzariozy kłosów (zabieg może być wykonany w czasie dojrzałości wodnej ziarna), skutecznie zwalcza m.in. mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę paskowaną liści, septoriozę plew, brunatną plamistość liści. Wynika to przede wszystkim z właściwości samego tebukonazlou, ponieważ związek ten wnika w biosyntezę ergosteroli grzybów. Zalecana dawka fungicydu Spekfree 430SC to 0,6 l/ha stosowana w przypadku pszenicy ozimej od fazy początku wzrostu źdźbła do fazy widocznego liścia flagowego oraz od początku fazy kłoszenia do początku fazy kwitnienia. W warunkach sprzyjających rozwojowi chorób kłosa na pszenicy ozimej możliwe jest wykonanie zabiegu do fazy dojrzałości wodnej ziarna. W przypadku jęczmienia jarego zabieg zaleca się wykonać od fazy zakończenia krzewienia do fazy 3 kolanka oraz od początku fazy kłoszenia do początku fazy kwitnienia. Fungicyd Spekfree 430SC można mieszać z innymi fungicydami np. Leanderem 750 EC (fenpropidyna). Przy wykonywaniu zabiegu należy mieć na uwadze warunki pogodowe, ponieważ fungicyd ten nie może być stosowany w niskich temperaturach oraz na rośliny, które są pokryte rosą.
Dobromir przeciwko chorobom grzybowym
Kolejnym rozwiązaniem chemicznym w zwalczaniu fuzariozy kłosów jest preparat Dobromir 250SC. Zawarta w fungicydzie azoksystrobina wykazuje szerokie spektrum zwalczanych chorób grzybowych (mączniak prawdziwy, rdza brunatna, septorioza liści i plew, rynchosporioza). Środek ten działa wgłębnie i systemicznie. Zalecana dawka wynosi 0,8-1l/ha stosowana zapobiegawczo lub też natychmiast po zaobserwowaniu pierwszych objawów choroby. Zabieg tym preparatem zalecany jest od początku fazy strzelania w źdźbło do końca fazy kłoszenia ( T2). Zaletą fungicydu Dobromir 250SC jest jego działanie w bardzo szerokim zakresie temperatur oraz efektywność nawet w warunkach zwilżenia liści. Po zastosowaniu tego preparatu można na plantacji roślin zbożowych zaobserwować efekt fizjologiczny tzw. „zielonego liścia”, przedłużający okres wegetacji. W celu uzyskania działania zapobiegawczego, interwencyjnego i wyniszczającego zaleca się łączne stosowanie środka Dobromir 250SC w dawce 0,6 l/ha z fungicydem Chefara 330 EC (propikonazol, cyprokonazol) w dawce 0,4 l/ha.
Profilaktyka w fuzariozie kłosów
W celu zmniejszenia zawartości mikotoksyn w ziarnie bardzo istotne znaczenie ma wykonanie zabiegu w okresie wykłoszania zbóż. W celu ułatwienia podjęcia decyzji dotyczącej wykonania zabiegu, można wykonać łatwy i szybki test kopertowy opisany przez prof. Dr hab. Marka Korbasa (Instytut Ochrony Roślin – PIB).
Likwidacja fuzarioz
1. 
Zwalczanie chemiczne i biologiczne omacnicy prosowianki na plantacji zmniejsza ryzyko porażenia ziarna przez fuzariozy. Insektycydy dostępne na rynku, skutecznie zwalczające populację tego szkodnika to: Karate Zeon 050 CS (0,2 l/ha), Rumo 30 WG (0,125-0,15 kg/ha), Steward 30 WG (0,125-0,15 kg/ ha).
2. Ochrona chemiczna we wczesnych fazach rozwojowych rośliny może ograniczyć systemiczną infekcję roślin przez Fusarium spp. Dlatego też zasadne jest zaprawianie ziarna dostępnymi zaprawami, które chronią przed systemicznym porażeniem przez fuzariozy powodujące zgorzele, a potem fuzariozę kolb. W tym celu można użyć zaprawy Vitavax 200 FS, której substancją aktywną jest tiuram i karboksyna.
3. Prawidłowe przechowywanie ziarna suchego i wilgotnego. Grzyby, które produkują toksyny mają ułatwiony rozwój na mokrym ziarnie lub też w obecności tlenu w kiszonce z ziarna lub całych roślin. Dlatego też bardzo ważne są warunki przechowywania płodów rolnych.
Karolina Felczak
Zobacz też: