Skuteczna ochrona przed chorobami zbóż

Intensywna produkcja roślinna w ostatnich latach pociąga za sobą coraz większą presję patogenów grzybowych. Dokłada się do tego uproszczone zmianowanie uprawowe, które jest wymuszone opłacalnością produkcji. Całości dopełnia często niekorzystny przebieg pogody, a także pojawiające się szczepy odporne na działanie poszczególnych substancji aktywnych. Dlatego już w okresie, kiedy zboża ozime są w trakcie spoczynku zimowego, należy się zastanowić nad ochroną fungicydową upraw.

Maciej Mokrzan

Najważniejsze w ochronie zbóż są zabiegi na początku wegetacji, czyli w terminie T1. Zwalcza się wtedy prawie wszystkie występujące choroby. W przypadku pszenicy ozimej są to choroby podstawy źdźbła, czyli:

  • 
łamliwość źdźbła zbóż (Pseudocercosporella herpotrichoides),
  • 
często zapominana fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni (Fusarium spp.), której zarodniki w końcowej fazie wegetacji powodują fuzariozę kłosów,
  • 
ostra plamistość oczkowa – rizoktonioza zbóż (Rhizoctonia cerealis) – występująca rzadziej,
  • 
zgorzel podstawy źdźbła (Gaeumannomyces graminis) – występująca rzadziej.

Ponadto chroni się uprawy przed chorobami liści, takimi jak mączniak prawdziwy zbóż i traw (Blumeria graminis), septorioza paskowana liści (Septoria tritici), brunatna plamistość liści zbóż (Pyrenophora tritici-repentis), rdza brunatna (Puccinia recondita) i rdza żółta (Puccinia striiformis).

Rodzaje chorób zbóż

Łamliwość źdźbła

Choroba ta powoduje powstawanie na pochwach liściowych młodych roślin brunatnobrązowych plam, które później nabierają kształtu owalnego, z rozlanym, brunatnym obrzeżem i jaśniejszym środkiem. Porażenie łamliwością może doprowadzić do przedwczesnego dojrzewania, wylegania roślin oraz do bielenia kłosów. Łamliwość źdźbła zbóż wymaga do rozwoju wysokiej wilgotności oraz temperatur w zakresie 4–12ºC w dzień i 0–4ºC w nocy.

Fuzaryjna zgorzel 
podstawy źdźbła

Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła, podobnie jak łamliwość źdźbła zbóż, może doprowadzić do przedwczesnej dojrzałości, bielenia kłosów i wylegania roślin. Jednak do rozwoju tej choroby nie jest potrzebna wysoka wilgotność, konieczne jest natomiast nasłonecznienie oraz temperatury pomiędzy 0 a 20ºC w dzień i w okolicy 0ºC w nocy. Zgorzel powoduje brązowienie źdźbła i dolnych pochew liściowych. Można także zaobserwować rozwój różowej grzybni – zwłaszcza na kolankach.

Mączniak prawdziwy

Mączniak prawdziwyJest najczęściej spotykaną chorobą i jego charakterystyczny biały nalot z pewnością zna każdy rolnik. Mączniak, jak wszystkie choroby liści, przez zasiedlenie blaszek liściowych powoduje ograniczenie procesu fotosyntezy – tak ważnego dla roślin, szczególnie podczas ich rozwoju. Choroba wymaga dość wysokich temperatur 
– 12–20oC w ciągu dnia i 5–12oC w nocy. Wysoka wilgotność powietrza nie jest konieczna, ponieważ mączniak prawdziwy zarodnikuje podczas suchej, ciepłej pogody. Trzeba jednak pamiętać, że do infekcji dochodzi zwłaszcza przy dużej wilgotności i słabej cyrkulacji powietrza.

Septorioza 
paskowana liści

Septorioza 
paskowana liścTę chorobę obserwuje się zimą i wiosną na młodych roślinach – w postaci żółtych i brązowych owalnych plam z żółtymi obrzeżami i często ze skupiskami czarnych zarodników wewnątrz. Wraz z postępowaniem septoriozy na górnych liściach roślin plamy przyjmują formę krótkich pasków, z czasem zlewających się w większe nekrozy. Choroba do rozwoju potrzebuje wysokiej wilgotności i zwilżenia liścia. Jako korzystne dla jej przebiegu określa się temperatury przedziałach 10–16oC w dzień i 0–10oC w nocy. Warto pamiętać o bardzo długim okresie utajonym, czyli czasie między infekcją a pojawieniem się zmian chorobowych na roślinie, który wynosi nawet do 28 dni.

Zabieg T1

Termin zabiegu T1 najczęściej przypada na fazę BBCH 31, czyli pierwsze kolanko zbóż. Jednak przy obecnych anomaliach należy zwracać uwagę na przebieg pogody, lustrować plantacje i w razie potrzeby wykonać oprysk wcześniej, czyli na koniec krzewienia/początek strzelania w źdźbło (fazy BBCH 29–30).

Do zwalczania chorób w terminie T1 zaleca się stosować fungicydy, które eliminują zarówno choroby podstawy źdźbła, jak i liści. Największe straty mogą wywołać: mączniak prawdziwy, łamliwość źdźbła i fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła. Są to również jedne z najczęściej występujących chorób. Dlatego rekomendowane jest zastosowanie preparatów zawierające protiokonazol, takich jak Poleposition 300 EC. Jest to uniwersalny triazol, który bardzo skutecznie działa na choroby fuzaryjne, łamliwość, septoriozy i rdze. Jednak jego skuteczność na mączniaka prawdziwego może być niewystarczająca, zwłaszcza przy niekorzystnym przebiegu pogody i odmianie niecharakteryzującej się wysoką odpornością na mączniaka. Protiokonazol zwalcza również choroby jęczmienia, ze szczególnym uwzględnieniem plamistości siatkowej jęczmienia (Pyrenophora teres).

Jako uzupełnienie protiokonazolu należy zastosować substancje, które charakteryzują się przede wszystkim silnym działaniem na mączniaka prawdziwego. Należą do nich fenpropidyna, proquinazid i cyflufenamid. Każda ma inną specyfikę działania. Fenpropidyna (zawarta m.in. w produktach Umbret 750 EC lub Andros 750 EC) wykazuje doskonałe działanie wyniszczające na mączniaka, nawet w niskich temperaturach, jednak nie zapewnia długiego efektu zabezpieczającego. Odwrotnie proquinazid (Talius 200 EC, Zefir 200 EC) – ta substancja praktycznie ma tylko działanie prewencyjne, więc nie ma sensu stosować jej wtedy, kiedy rośliny są już zainfekowane mączniakiem prawdziwym. Najnowsza substancja aktywna – cyflufenamid (produkt Cyflux 50 EW) – działa zarówno interwencyjnie, jak i zapobiegawczo i przez długi czas chroni zboże przed infekcją.

W związku z powyższym do ochrony w terminie T1 warto sięgnąć po gotowy pakiet produktów Cyflux 50 EW i Poleposition 300 EC, który skutecznie zwalczy wszystkie choroby i zapewni zdrowy łan.

 

Do zwalczania chorób w terminie T1 zaleca się stosować fungicydy, które eliminują zarówno choroby podstawy źdźbła, jak i liści. Największe straty mogą wywołać: mączniak prawdziwy, łamliwość źdźbła i fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła.

 

Termin zabiegu T1 najczęściej przypada na fazę BBCH 31, czyli pierwsze kolanko zbóż. Jednak przy obecnych anomaliach należy zwracać uwagę na przebieg pogody, lustrować plantacje i w razie potrzeby wykonać oprysk wcześniej, czyli na koniec krzewienia/początek strzelania w źdźbło (fazy BBCH 29–30).