Badania gleby metodą ogrodniczą

Wiedza na temat aktualnego poziomu zawartości makro- i mikroelementów w podłożu jest kluczowa dla racjonalnego nawożenia, powodzenia upraw i oszczędności środków produkcji. Wykonywana w tym celu analiza gleby pozwala na oszacowanie niedoboru lub nadmiaru danego składnika i obliczenie dawki nawozu optymalnej dla gatunku gleby i rośliny.

Przeprowadzenie oceny zasobności gleby jest ekonomicznie uzasadnione zarówno w przypadku właścicieli dużych, jak i małych oraz średnich gospodarstw. Wykonanie badania i zastosowanie odpowiedniego programu nawożenia zapewni roślinom optymalne warunki do wzrostu oraz zwiększoną odporność na choroby i szkodniki, co w efekcie doprowadzi do zwiększenia ilości i jakości płodów rolnych.

Cel badania gleby 

Żyzność gleby – na którą składają się takie elementy jak struktura, zawartość materii organicznej, odczyn, zasobność w makro- i mikroskładniki – to jeden z głównych czynników, decydujących o wysokości i jakości uzyskiwanych plonów, a tym samym wpływający na ekonomię gospodarstwa. W celu poznania ilości poszczególnych elementów w glebie należy wykonać jej analizę chemiczną w specjalistycznym laboratorium. Oddając próbki glebowe do badania, otrzymuje się wyniki, dzięki którym można podjąć odpowiednie działania związane z zabiegami agrotechnicznymi, m.in. nawożeniem lub wapnowaniem gleby. W zależności od typu wykonanej analizy uzyskuje się informacje:

• niezbędne do określenia potrzeb nawozowych i ustalenia dawek nawozów,
• dotyczące odczynu (pH) gleby i jej zasolenia,
• dotyczące nawozów, jakie najlepiej zastosować, żeby uzyskać założone efekty,
• na temat zasobności gleby w materię organiczną.

Optymalny termin badania gleby

Jesień i wczesna wiosna to najlepszy i zalecany czas na wykonanie analizy gleby. W przypadku upraw rolniczych te terminy są dość ważne zarówno ze względu na czas zbiorów, jak i na okres przygotowania pól pod kolejne zasiewy.
W glebie najważniejszą rolę odgrywa niewątpliwie zawartość azotu – makroelement ten ma największy wpływ na plonowanie roślin. Azot jest składnikiem, który stosunkowo szybko ulega stratom. Zaleca się wykonanie badania gleby wiosną, tuż po ruszeniu wegetacji.
Aby uzyskać wiarygodne wyniki, należy postępować według instrukcji dotyczących pobierania próbek gleby oraz wytycznych laboratoriów. Trzeba mieć na uwadze to, że w glebie zachodzą różnego rodzaju procesy, dlatego zaleca się, żeby próbki dostarczyć do laboratorium możliwie szybko po pobraniu.

Wybór metody analizy

Obecnie jedną z najczęściej wykorzystywanych metod do badań gleby jest metoda ogrodnicza. Analizy wykonywane są pod uprawy roślin jagodowych, sadowniczych, warzyw oraz pod uprawę roślin rolniczych. W analizie gleby pod uprawy sadownicze, warzywnicze i ogrodnicze bada się zawartość fosforu, potasu, magnezu oraz pH (w KCl) – zawartość składników podaje się w mg/l gleby. W analizie gleb i podłoży ogrodniczych określane jest również zasolenie podawane w gramach NaCl/l gleby.  Wykorzystanie tej metody w badaniach dostarcza kompletnej informacji dotyczącej zasobności gleb w makro- i mikroelementy. Pozwala na uzyskanie wyników w krótkim czasie i odzwierciedla rzeczywiste wartości znajdujące się w glebie, będące źródłem składników pokarmowych dla roślin

Wynik analizy

Wykonanie badania w laboratorium dostarcza informacji o zasobności gleby w główne składniki pokarmowe – mikro- i makroelementy – które mają istotny wpływ na wzrost roślin, a także na ich plonowanie. Informacja o zasobności gleby w składniki pokarmowe jest podstawą do racjonalnego nawożenia. Jak wiadomo, zbyt małe dawki nawozów stosowane na polach powodują słabszy wzrost roślin i obniżenie plonów, mogą doprowadzać również do degradacji gleb. Natomiast przenawożenie może powodować konsekwencje w postaci kumulacji azotanów, zablokowania dostępności niektórych pierwiastków (działanie antagonistyczne), a w efekcie do spadku jakości i ilości plonów. Racjonalne i zrównoważone nawożenie sprowadza się przede wszystkim do dbałości o zasobność gleby w składniki, które są dostępne dla roślin.

Składniki pokarmowe

Niezbędne składniki pokarmowe występujące w glebie to makro- i mikroelementy, które w istotny sposób wpływają na wzrost i rozwój roślin, a w konsekwencji na ilość i jakość uzyskiwanego plonu.
Do głównych makroskładników zaliczane są azot, fosfor, potas, wapń, magnez, siarka. Do mikroskładników – żelazo, mangan, miedź, bor, cynk, molibden, chlor, nikiel. W większości przypadków badanie gleby obejmuje analizę próbek pod względem zawartości makroskładników i odczynu (pH) gleby. Nie wolno jednak zapomnieć o prawie Liebiga, które mówi, że wysokość plonów roślin zależy od składnika, który występuje w glebie w najmniejszej ilości.

 

Karolina Felczak-Konarska/Instytut Agronomiczny Fertico