4 kryteria wyboru odmiany rzepaku

Każdy sezon wegetacyjny niesie nowe wyzwania w uprawie. Z jednej strony regularnie ubywa z rynku substancji aktywnych, co pociąga za sobą znikanie kolejnych dobrze znanych produktów – fungicydów, herbicydów, insektycydów. Z drugiej – pogoda cały czas wymyka się standardowym prognozom. Jej przebieg jest bardzo zmienny i w każdym roku inny. Te czynniki, oczywiście obok potencjału plonowania, powinny być brane pod uwagę przy wyborze odmian rzepaku do siewu.

Bartosz Stopczyk

Kryteria wyboru odmiany rzepaku:

Potencjalne problemy z patogenami, zmienne warunki glebowe i zasobność stanowisk, różne terminy siewu – wszystko to powoduje, że należy dopasować odmianę do danej lokalizacji. Stąd wybór kilku odmian rzpaku, które zostaną zasiane w danym gospodarstwie, jest nie tylko rozsądny, ale i logicznie uzasadniony.

1. Odporność na patogeny

Ograniczenie dostępnej liczby pestycydów oznacza konieczność poszukiwania odmian rzepaku o wyższej odporności na choroby. Oczywiście rzepak ozimy nie należy do upraw, które można prowadzić w ekstensywnej technologii i oszczędzić na zabiegach. Podwyższona zdrowotność to zabezpieczenie w momencie, kiedy zmienna pogoda uniemożliwia przeprowadzenie oprysków w odpowiednim terminie, co niesie ze sobą ryzyko wysokiego porażenia chorobami i redukcji plonu.

Sucha zgnilizna kapustnych.

Jest jedną z najgroźniejszych chorób rzepaku. Infekuje liście, łodygi oraz łuszczyny w miejscach uszkodzeń lub poprzez aparaty szparkowe. Niezwykle ważnym osiągnięciem hodowli w dziedzinie walki z Phoma jest gen RLM-7, który zabezpiecza roślinę przed dalszym porażaniem tkanek. Mechanizm obronny aktywowany przez ten gen polega na odcięciu chorej tkanki od reszty rośliny. Wokół zainfekowanej części powstaje nekrotyczna obwódka, która odcina możliwość dalszego wrastania grzybni w zdrową tkankę rośliny. W ofercie Agrosimexu dostępne są odmiany rzepaku charakteryzujące się podwyższoną odpornością na suchą zgniliznę kapustnych dzięki genowi RLM-7 – Crossfit F1, ES Criterio F1, Nairobi F1, Aurelia F1, Darling F1.

Zgnilizna twardzikowa, czerń krzyżowych, choroby podstawy łodygi. Najwyższą odpornością na zgniliznę twardzikową charakteryzują się ES Criterio F1, Kwazar oraz Inspiration F1. Najmniejszą podatność na czerń krzyżowych wykazują ES Criterio F1, Inspiration F1 i Thure F1. Jeżeli chodzi o odporność na choroby podstawy łodygi, wśród których znajduje się również werticilioza, najlepsze wyniki zanotowały ES Criterio F1, Nairobi F1, Darling F1 i Kwazar. Podsumowując, najwyższą zdrowotnością, potwierdzoną badaniami COBORU, cechuje się ES Criterio F1, a zaraz po nim Nairobi F1, Aurelia F1 i Darling F1.

Ograniczenie dostępnej liczby pestycydów oznacza konieczność poszukiwania odmian rzepaku o wyższej odporności na choroby.

Wirus żółtaczki rzepy (TuYV).

Odporność na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV) stanowi uzupełnienie powyższego tematu. Jest on przenoszony przez mszycę brzoskwiniowo-ziemniaczaną (Myzus persicae) oraz w nieco mniejszym stopniu mszycę kapuścianą (Brevicoryne brassicae). Infekcja tym wirusem powoduje, że rzepak w późniejszym okresie wytwarza mniejszą liczbę pędów bocznych oraz nasiona o mniejszej masie. Wirus wpływa również na jakość plonu, ponieważ nasiona mają mniejszą zawartość tłuszczu i zwiększoną zawartość glukozynolanów. Badania prowadzone w regionach uprawy rzepaku wykazały redukcję plonu o od 30% do nawet 46% na skutek infekcji tym patogenem. Nairobi F1, Crossfit F1, Aurelia F1, Darling F1 i Amazzonite F1 zostały wyposażone w gen odporności na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV).

Kiła kapustnych.

Zamykając temat patogenów, warto wspomnieć o odporności na chorobę, która przy zachwianym płodozmianie oraz słabiej zwalczanych chwastach krzyżowych coraz mocniej opanowuje pola. Nie bez znaczenia jest również wykorzystywanie w mieszankach międzyplonowych gorczycy, której nasiona są tanie, ale sama roślina jest doskonałym żywicielem dla zarodników kiły. ES Criterio F1 to zarejestrowana w 2022 roku w Polsce odmiana z genem odporności na najważniejsze szczepy kiły kapustnych. Crossfit F1 również wyposażony jest w ten gen, co potwierdzają badania rejestrowe z Wielkiej Brytanii. Obie odmiany wykazują bardzo dobrą adaptację do polskich warunków glebowo-klimatycznych.

2. Wymagania stanowiskowe

Gleby to kolejne niezwykle ważne zagadnienie w przypadku uprawy rzepaku ozimego. Generalnie jest to roślina wymagająca, która lubi stanowiska o wysokiej zasobności w składniki odżywcze, wysokim poziomie próchnicy, uregulowanym pH. W większości przypadków rzepak w Polsce trafia na stanowiska mniej zasobne, bardziej przepuszczalne, które cechują się mniejszymi możliwościami wykarmienia wysokiego plonu. Dlatego warto zwracać uwagę na to, które odmiany mają większe tempo wzrostu i siłę penetracji profilu glebowego przez system korzeniowy. To on będzie musiał zabezpieczyć potencjał plonowania. Jeżeli rzepak jest siany w rejonie, gdzie wielokrotnie zdarzały się dłuższe braki opadów w okresie wegetacji, warto poszukać odmian niższych, o mniejszej biomasie, które mają mniejsze zapotrzebowanie na wodę. Na podstawie wyników plonowania z wielolecia na słabych stanowiskach doskonale bronią swojej produktywności Amazzonite F1, Kwazar, Aurelia F1, Darling F1.

3. Termin wysiewu

Czasem niesprzyjająca aura pogodowa lub konieczność prowadzenia innych prac polowych powoduje, że termin wysiewu rzepaku mocno się opóźnia. Trzeba wtedy postawić na odmiany o bardzo wysokim początkowym wigorze i szybkim wzroście młodych roślin. Ponieważ rzepak sporą część potencjału plonowania koduje na jesieni, niezwykle istotne jest, aby łan przed nadejściem niskich temperatur osiągnął odpowiednie stadium rozwoju części nadziemnej oraz podziemnej, przy wyrównanym rozwoju wszystkich roślin. Największym tempem początkowego wzrostu charakteryzują się PT 274 F1, Aurelia F1, Nairobi F1, Crossfit F1. Te odmiany zdecydowanie nie nadają się do siewu we wczesnym terminie.
Należy również podkreślić, że PT 274 F1 to rzepak do zadań specjalnych. Obserwacje z Niemiec i Polski pokazują, że cechuje się on najwyższym tempem i intensywnością wzrostu systemu korzeniowego. Tak mocny rozwój pozwala polecać go do siewu w przypadku stosowania wszelkiego rodzaju uproszczeń uprawowych.

4. Specyficzna morfologia

Odmianą o bardzo specyficznej morfologii jest Thure F1. To jedyna na polskim rynku zarejestrowana odmiana półkarłowa, co oznacza, że tylko ona w tym typie przeszła z wyróżnieniem proces doświadczeń COBORU. Typ półkarłowy to rośliny, które dźwigając wysoki plon, równocześnie charakteryzują się bardziej kompaktowym pokrojem, większą sztywnością łodygi i odpornością na ugięcie łanu. Powyższe elementy przekładają się na niższą biomasę na polu, dzięki czemu kombajnowanie przebiega w szybszym tempie, przy mniejszym zużyciu paliwa, co generuje realne korzyści ekonomiczne.

Warto wiedzieć, że…
…rzepak ozimy to uprawa bardzo trudna technicznie, co podkreślają wszyscy eksperci. Jednak przy rozsądnym i starannym traktowaniu odwdzięcza się w sposób bardzo satysfakcjonujący. Pierwszym krokiem jest odpowiedni dobór odmiany na dane pole.
Agrosimex ma w ofercie wiele sprawdzonych odmian. Więcej w „Leksykonie odmian ASX Nasiona. Jesień 2022”.