Zwalczanie chwastów w zbożach

Na osiągnięcie wysokiego plonu zbóż duży wpływ ma ochrona przed chwastami. Mogą one odpowiadać za znaczne zmniejszenie plonu ziarna, sięgające kilkudziesięciu procent. Skuteczne zwalczanie chwastów opiera się na znajomości ich biologii oraz zasadach integrowanej ochrony chemicznej.

Wybór preparatu i terminu zastosowania powinien opierać się na progu ekonomicznej szkodliwości danego gatunku. Próg ten bywa trudny do określenia, z uwagi na nierównomierność wschodów chwastów, dużą konkurencję oraz dodatkową szkodliwość wynikającą z zanieczyszczenia ziarna i możliwą dyskwalifikację partii przeznaczonych na skup, np. z dużym udziałem nasion kąkolu polnego (Agrostemma githago L.).

Kiedy i od czego zacząć walkę z chwastami?

Walkę z chwastami należy rozpocząć już jesienią. Większość uciążliwych chwastów zbóż ozimych to rośliny wschodzące jesienią i zimujące, np. miotła zbożowa, przytulia czepna, chaber bławatek, mak, oraz chwasty rumianowate (maruna bezwonna, rumian polny, rumianek pospolity). Dlatego też warto rozpocząć walkę z nimi jak najwcześniej, czyli podczas zabiegów jesiennych, a zabiegi wiosenne traktować tylko jako uzupełnienie. Jednakże trudnością w walce wczesną jesienią staje się brak widocznych chwastów. To, jakie gatunki mogą pojawić się na danym polu, musimy przewidzieć na podstawie informacji o przedplonie. W zbożach jarych regulacja zachwaszczenia jest łatwiejsza, część chwastów jest wspólna zarówno dla upraw ozimych, jak i jarych, np. przytulia czepna, przetaczniki, mak polny, chwasty rumianowate.

Herbicydy stosowane bezpośrednio po siewie

Do herbicydów, które mogą być użyte najwcześniej, należy Racer 250 SC (flurochloridon), stosowany bezpośrednio po siewie, zwalczający m.in. mak polny, miotłę zbożową, marunę bezwonną, a ograniczający występowanie chwastnicy jednostronnej, przytulii czepnej, wyczyńca polnego. Legato Plus 600 SC może być stosowany w zbożach ozimych bezpośrednio po siewie do czasu zakończenia jesiennej wegetacji rośliny uprawnej (bez względu na fazę rozwojową opryskiwanego zboża). Chwastami wrażliwymi są m.in. mak polny, maruna bezwonna, miotła zbożowa, przytulia czepna, wyczyniec polny, a średniowrażliwymi chaber bławatek.

Herbicydy stosowane od fazy pierwszego liścia

Po wschodach zbóż, od fazy pierwszego liścia do fazy drugiego liścia rośliny uprawnej (BBCH 11-12), można stosować Pendigan 330 SC , ale tylko łącznie (w mieszance zbiornikowej) ze środkiem Protugan 500 SC . Zgodnie z etykietą możemy go zastosować w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i życie ozimym tylko raz w sezonie. Chwastami wrażliwymi są m.in. mak polny, maruna bezwonna, miotła zbożowa, przytulia czepna.

Duży wybór herbicydów pozwala optymalnie zwalczyć chwasty

Po zimie rolnicy, którzy dotąd nie zastosowali żadnego zabiegu jesiennego, będą musieli uważnie przyjrzeć się plantacjom, aby odpowiednio wybrać herbicyd i dostosować jego dawkę do fazy rozwojowej chwastu i rośliny uprawnej. Szeroka dostępność herbicydów pozwala na wybór środka dobranego do naszych potrzeb. Trzeba jednak pamiętać o przestrzeganiu zasad integrowanej ochrony roślin, czyli rotacji herbicydów stosowanych na tym samym polu, aby nie dopuścić do wystąpienia zjawiska odporności wśród chwastów. Lekceważenie tej zasady doprowadziło m.in. do wystąpienia biotypów miotły zbożowej odpornej na herbicydy sulfonylomocznikowe. W niektórych częściach kraju stanowi to już nie tylko problem lokalny, lecz także regionalny. W Polsce znaleziono również biotypy miotły zbożowej odporne na inhibitory karboksylazy acetylokoenzymu A (ACC ) i izoproturon. Brak rotacji herbicydów przyczynia się więc do kompensacji uciążliwych gatunków chwastów na tym samym polu, prowadząc do znacznego wzrostu nakładów na walkę z nimi.

Uciążliwe gatunki chwastów w zbożach

1. Miotła zbożowa, Apera spica-venti (L.) P.B.

Miotła zbożowa to uporczywy chwast upraw zbóż ozimych. Dojrzewa nieco wcześniej niż zboża i osypuje ziarno w okresie żniw, zanieczyszczając plon. Jedna roślina może wydać kilka tysięcy ziarniaków.

2. Wyczyniec polny, Alopecurus myosuroides Huds.

Wyczyniec polny to stosunkowo nowy chwast w uprawach pszenicy w naszym kraju. Bezpośrednio konkuruje z pszenicą, obniżając plon, przyczynia się do wylegania zbóż i nasilenia chorób.

3. Przytulia czepna, Galium aparine L.

Przytulia czepna agresywnie konkuruje z rośliną uprawną o pokarm i światło oraz powoduje wyleganie zbóż i utrudnia zbiór. Rozprzestrzeniła się na polach w okresie stosowania herbicydów z grupy regulatorów wzrostu, na które jest częściowo odporna.

4. Mak polny, Papaver rhoeas L.

Mak polny jest niezwykle płodny – jedna roślina może wytworzyć do kilkudziesięciu tysięcy nasion. Cztery lata temu na Żuławach wykryto pierwszy biotyp maku polnego uodporniony na tribenuron metylu.

5. Maruna bezwonna, Matricaria maritima L. ssp. inodora Dostal

Maruna bezwonna jest bardzo płodna – jedna roślina może wydać nawet 100 tys. nasion. Nasiona kiełkują cały rok, silnie zachwaszczając uprawy.

6. Gwiazdnica pospolita, Stellaria media (L.) Vill.

Gwiazdnica pospolita to chwast niezwykle żywotny, charakteryzujący się bardzo szybkim rozwojem. W ciągu lata wydaje do trzech pokoleń. Jest szczególnie szkodliwy we wczesnych fazach rozwoju roślin uprawnych.

Herbicydy stosowane w późniejszych fazach rozwojowych i wiosną

Dicurex Flo 500 SC (chlorotoluron)

Dicurex Flo 500 SC (chlorotoluron) może być użyty w zbożach ozimych tylko raz w sezonie od fazy 3 liści (BBCH 13) do wystąpienia przymrozków lub wiosną bezpośrednio po rozpoczęciu wegetacji zbóż do pełni fazy krzewienia. Chwastami wrażliwymi są m.in. chaber bławatek, miotła zbożowa, rumian polny, wyczyniec polny.

Nautius WG (tifensulfuron metylowy + tribenuron metylowy)

Nautius WG (tifensulfuron metylowy + tribenuron metylowy) można stosować w pszenicy ozimej i pszenżycie ozimym tylko raz w sezonie, wiosną od fazy 3 liści do końca fazy strzelania w źdźbło (BBCH 13-39). Chwastami wrażliwymi są m.in. chaber bławatek, przytulia czepna, maruna bezwonna, mak polny, natomiast miotła zbożowa jest średniowrażliwa na działanie tego środka.

Flurostar 200 EC (fluroksypyr)

Flurostar 200 EC (fluroksypyr) jest środkiem chwastobójczym stosowanym nalistnie, przeznaczonym do zwalczania chwastów dwuliściennych w pszenicy ozimej. Jest pobierany przez liście chwastów, a następnie przemieszczany do korzeni roślin, powodując ich zamieranie. Chwastami wrażliwymi na jego działanie są m.in. gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, tobołki polne, przetacznik bluszczykowy czy przytulia czepna; średniowrażliwymi rumianowate i tasznik pospolity. Stosuje się go w pszenicy ozimej tylko raz w sezonie – wiosną po ruszeniu wegetacji w fazie początku wzrostu źdźbła.

Aloksypyr 250 EC

Aloksypyr 250 EC, podobnie jak Flurostar, zawiera fluroksypyr, ale do chwastów wrażliwych na jego działanie zaliczono także rdest powojowy i wykę ptasią, a do średniowrażliwych przetacznik polny i samosiewy rzepaku. Aloksypyr 250 EC stosuje się w pszenicy ozimej jeden raz – wiosną po ruszeniu wegetacji do początku fazy liścia flagowego pszenicy (BBCH 31-37).

Sempra 500 SC

Sempra 500 SC zawierająca diflufenikan pobierana jest głównie poprzez liście oraz częściowo przez korzenie chwastów. Największy efekt chwastobójczy uzyskuje się, stosując środek we wczesnych fazach rozwojowych chwastów, gdy są one najbardziej wrażliwe, tzn. w okresie kiełkowania, na krótko po wschodach i w fazie siewek. Po zastosowaniu Sempra 500 SC skutecznie zwalczone zostaną m.in.: gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, rumianek pospolity, tasznik pospolity czy przetacznik perski. W pszenicy ozimej, jęczmieniu ozimym i życie ozimym środek stosuje się od fazy kiełkowania do końca fazy krzewienia (BBCH 01-29). W jęczmieniu jarym optymalny termin stosowania przypada od połowy do końca fazy krzewienia (BBCH 26-29).

Dicoherb 750 SL

Dicoherb 750 SL zawiera powszechnie i od dawna stosowaną do zwalczania chwastów w zbożach substancję aktywną MC PA. Do niszczenia m.in. bodziszka drobnego, gorczycy polnej, komosy białej, maku polnego, tasznika pospolitego czy tobołków polnych w pszenicy ozimej i jęczmieniu ozimym stosuje się go wiosną po ruszeniu wegetacji do końca fazy krzewienia (BBCH 29). Likwidowanie chwastów w pszenicy jarej, jęczmieniu jarym i owsie najlepiej wykonać od fazy 4 liści właściwych do końca fazy krzewienia (BBCH 14-29). Dicoherb Turbo 750 SL oprócz MC PA zawiera też dikambę działającą (podobnie jak MC PA) zarówno przez korzenie, jak i liście chwastów. Zarejestrowany jest do stosowania w pszenicy ozimej i życie ozimym wiosną – od ruszenia wegetacji do końca fazy krzewienia (BBCH 21-30). W zbożach jarych: pszenicy i jęczmieniu opryski wykonuje się od początku fazy krzewienia do jej końca (BBCH 21-30). Zgodnie z etykietą rejestracyjną chwasty wrażliwe to: gwiazdnica pospolita, komosa biała, krzywoszyj polny, mak polny, maruna bezwonna, przetacznik perski, przytulia czepna, rumian polny, samosiewy rzepaku i tasznik pospolity. Do średniowrażliwych zostały zaliczone: fiołek polny, iglica pospolita, jasnota różowa, przetacznik polny i rdest powojowy.

Pike 20 WG

Pike 20 WG zawierający metsulfuron metylowy (związek z grupy pochodnych sulfonylomocznika) stosowany jest nalistnie i przeznaczony do zwalczania chwastów dwuliściennych w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym, pszenicy jarej i jęczmieniu jarym. Środek jest selektywnym herbicydem o działaniu systemicznym. Pobierany jest przez liście i korzenie, a następnie szybko przemieszczany w roślinie. Należy do grupy inhibitorów ALS, hamujących biosyntezę niezbędnych roślinom aminokwasów. Hamuje podział komórek w stożkach wzrostu pędów i korzeni, wstrzymując wzrost i rozwój chwastów. Pike 20 WG charakteryzuje się selektywnością czynną, gdyż zboża rozkładają środek na związki nieaktywne. Efekt działania środka w postaci żółknięcia roślin Herbicydy stosowane w późniejszych fazach rozwojowych i wiosną wrażliwych widoczny jest po 14 dniach od wykonania zabiegu. Pike 20 WG najlepiej działa na młode, intensywnie rosnące chwasty. Najskuteczniej niszczy chwasty znajdujące się w fazie 2–6 liści. Długotrwała susza może ograniczyć skuteczność środka. Do chwastów wrażliwych zaliczają się: fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, komosa biała (do fazy 6 liści), mak polny, maruna bezwonna, rdest plamisty, rumian polny i tasznik pospolity, a bodziszek drobny, komosa biała, przetacznik polny są średniowrażliwe. Środek nie zwalcza przytulii czepnej i rdestu powojowego. W pszenicy ozimej i pszenżycie ozimym Pike 20 WG stosuje się wiosną tuż po ruszeniu wegetacji od fazy 5 rozkrzewień do fazy trzeciego kolanka. Podobnie w pszenicy jarej i jęczmieniu jarym właściwy termin stosowania przypada od fazy 5 rozkrzewień do fazy trzeciego kolanka.