Rzepak – szkodniki na plantacji

Areał uprawy rzepaku z roku na rok się powiększa. W związku z tym rzepak coraz częściej występuje w płodozmianie, a to powoduje zwiększenie zagrożenia ze strony szkodników. Straty w plonie spowodowane przez szkodniki wynoszą od kilkunastu do kilkudziesięciu procent. Do najgroźniejszych i najbardziej powszechnych szkodników rzepaku zalicza się słodyszka rzepakowego i chowacze łodygowe.
Bardzo ważnym elementem ochrony przed szkodnikami na plantacji rzepaku jest prowadzenie monitoringu. W tym celu po wschodach na polu należy wystawić żółte naczynia, które służą do obserwowania pierwszych nalotów i aktywności szkodliwych owadów w rzepaku ozimym. Metoda „żółtych naczyń” dostarcza jedynie informacji dotyczących nalotu szkodników na plantacji i bieżącego zagrożenia przez poszczególne gatunki owadów. O podjęciu decyzji odnośnie wykonania zabiegu chemicznego decyduje przekroczenie progu ekonomicznej szkodliwości danego szkodnika.

Słodyszek rzepakowy

Słodyszek rzepakowy (Meligethes aeneus) pojawia się na plantacjach corocznie, powodując znaczne szkody. To czarny, błyszczący owad wygryzający pąki kwiatowe. Uszkodzone rośliny mają liczne puste szypułki kwiatów lub łuszczyn. Wiele z zachowanych łuszczyn jest zakrzywionych. Wystąpienie szkodnika przy opóźnionym rozwoju kwiatów może spowodować straty rzędu 50% plonu. Chrząszcze zwykle zimują w warstwie ściółki na brzegu lasu lub żywopłotu. Na początku kwitnienia wylatują i odżywiają się pylnikami kwiatów. Przed kwitnieniem chrząszcze muszą otwierać pąki kwiatowe, aby dostać się do pręcików. Uszkodzone pąki żółkną i potem odpadają.

Pchełka rzepakowa

Kolejnym równie groźnym szkodnikiem rzepaku jest pchełka rzepakowa (Psylliodes chrysocephala). Głównymi objawami żerowania szkodnika są małe dziury lub miejsca zeskrobane na liściach młodych roślin. Pchełki tworzą korytarze w ogonkach liściowych i łodygach. Ich szkodliwość związana jest przede wszystkim z miniowaniem tkanek przez larwy, co przyczynia się do strat głównie zimą, ponieważ do tych przestrzeni wnika woda – co może rzutować na zdolności przezimowania roślin. Chrząszcze nowego pokolenia ukazującego się w czerwcu i lipcu żerują na liściach i łuszczynach.

Chowacze

Kolejną dosyć dużą grupą szkodników rzepaku są chowacze: chowacz brukwiaczek, chowacz podobnik, chowacz czterozębny, chowacz galasówek, pryszczarek kapustnik. Najbardziej szkodliwym obecnie na plantacjach rzepaku jest chowacz brukwiaczek (Ceutorhynchus napi). Objawami żerowania tego szkodnika są nakłucia na szczycie pędu i złoża jaj – najpierw śluzowate, potem białawo obrzeżone. Zwykle w tym miejscu, po około 2 tygodniach, łodyga jest lekko, później silniej skrzywiona, a pęd główny częściowo spłaszczony. Chrząszcz jest szaro-czarny z czarnymi stopami. Larwy beznogie zgięte, białawe, do 4 mm długości, z głową brunatną do żółtawobrunatnej. Silnie uszkodzone rośliny dają plon niższy nawet o 50%.

Mszyca kapuściana

Kolejnym równie ważnym i niebezpiecznym szkodnikiem rzepaku jest mszyca kapuściana (Brevicoryne brassicae). Mszyce pokryte są woskowatym mączystym nalotem. Rośliny zaatakowane tworzą duże gniazda między fazą kwitnienia i dojrzewania rzepaku. Zaatakowane rośliny przedwcześnie obumierają, a nasiona wypadają z łuszczyn. Silniejsze uszkodzenia roślin są rzadkie, zdarzają się przy mniejszej ilości organizmów pożytecznych. Przy silnym zaatakowaniu wskazane jest chemiczne zwalczanie mszycy.

Ochrona chemiczna na plantacji

W zwalczaniu szkodników rzepaku ważne jest łączenie metod: agrotechnicznej, mechanicznej oraz chemicznej. Metoda chemiczna należy do najbardziej skutecznych, a zarazem najszybszych sposobów zwalczania szkodników. Jednym z insektycydów chroniących plantacje rzepaku jest Cyperkill Max 500 EC – insektycyd z grupy pyretroidów. Substancją aktywną zastosowaną w preparacie jest cypermetryna – 500 g/l. Jest to produkt o działaniu kontaktowym i żołądkowym, a na roślinie działa powierzchniowo. Cyperkill Max 500 EC chroni rzepak przed chowaczem czterozębnym i podobnikiem. Terminy ochrony wyznacza się na podstawie sygnalizacji – po wystąpieniu chrząszczy (rzepak w fazie BBCH 39-59).

Kolejnym preparatem z grupy pyretroidów jest Mavrik 240 EW, który zawiera 240 g tau-fluwalinatu. To innowacyjna substancja biologicznie czynna z aminokwasów białka mleka. Tau-fluwalinat silnie i trwale uszkadza system nerwowy, działa tylko na szkodniki. Produkt działa na roślinie powierzchniowo, na szkodnika żołądkowo i kontaktowo. Zabieg preparatem Mavrik wykonuje się zgodnie z sygnalizacją, zwalcza on również chowacza czterozębnego. Zalecana dawka to 0,2 l/ha. Mavrik 240 EW jest doskonale rozpuszczalny w związkach tłuszczowych. Dzięki temu po zabiegu jest bardzo szybko wchłaniany do woskowych nalotów znajdujących się zarówno na liściach, jak i na szkodnikach. Preparat dzięki doskonałej penetracji rośliny, małej wrażliwości na zmywanie przez deszcz, odporności na działanie wysokiej temperatury i niewielkiemu odparowywaniu z powierzchni liścia zapewnia długotrwałą ochronę roślinom rzepaku.

Do zwalczania słodyszka rzepakowego oraz chowacza czterozębnego dostępny jest preparat Helios 480 EC z grupy fosforoorganicznych. Helios 480 EC jest środkiem owadobójczym o działaniu kontaktowym, żołądkowym i gazowym. Na roślinie działa powierzchniowo i wgłębnie. Zalecana dawka to 0,8 l/ha, zabieg należy wykonać zgodnie z sygnalizacją, czyli po wystąpieniu chrząszczy na plantacji. Kolejnym polecanym preparatem jest Pyrisimex 480 EC. To środek owadobójczy zawierający chloropiryfos – 480 g/l o działaniu kontaktowym i żołądkowym. Na roślinie działa powierzchniowo i wgłębnie. Dawkę 0,6–0,8 l/ha należy stosować w rzepaku ozimym przeciwko słodyszkowi rzepakowemu, chowaczowi czterozębnemu i brukwiaczkowi. Zabieg należy wykonać około 7–10 dni po pierwszych nalotach szkodnika, a w przypadku słodyszka rzepakowego opryskiwać w fazie zwartego kwiatostanu, po wystąpieniu chrząszczy na plantacji. Nie opryskiwać bezpośrednio przed kwitnieniem oraz w trakcie kwitnienia.

Karolina Felczak