Fosfor – jak go zdobyć i zatrzymać?

Fosfor jest niezbędnym pierwiastkiem dla prawidłowego funkcjonowania każdej rośliny. Decyduje o wysokości i jakości otrzymanego plonu. Poznanie biochemicznych i fizjologicznych funkcji, jakie pełni w roślinie pozwala plantatorowi na optymalne nawożenie tym składnikiem i uzyskanie założonego plonu.

Ile fosforu znajduje się w roślinach?

Zawartość fosforu w dobrze odżywionych roślinach wacha się w przedziale 0,1-1,0% P w suchej masie. Objawy niedoboru pojawiają się przy spadku jego zawartości poniżej 0,1%. Najwyższa koncentracja fosforu występuje w młodych roślinach, wraz ze wzrostem rośliny jego zawartość w częściach wegetatywnych zmniejsza się. Przykładem mogą być zboża, u których młode liści zawierają znacznie więcej fosforu niż korzenie i źdźbła. Wynika to z faktu, że ulega on procesowi remobilizacji i z organów wegetatywnych zostaje przemieszczany do organów zapasowych (nasiona, ziarno), w których stanowi źródło energii do początkowego wzrostu. Ziarno zbóż akumuluje nawet do 70% pobranego fosforu.

Czy bez fosforu roślina ma szansę na prawidłowy rozwój?

Fosfor odgrywa szczególną rolę w dwóch fazach rozwojowych:

– na początku rozwoju, decyduje o tempie wzrostu systemu korzeniowego, tym samym zapewnia roślinie optymalne zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe

– w fazie tworzenia plonu- fazie generatywnej, w której jest największe zapotrzebowanie na energię.

Pobieranie i wykorzystywanie fosforu przez rośliny

Fosfor pobierany jest przez rośliny w formie jonów ortofosforanowych, które wbudowywane są w związki organiczne. Biochemiczne funkcje fosforu wynikają z wchodzenia przez ten pierwiastek w skład związków energetycznych ( ATP, NADPH), kwasów nukleinowych ( RNA, DNA), nukleotydów oraz enzymów aktywujących m in. procesy fotosyntezy, syntezy węglowodanów, białek, tłuszczów. Ponadto fosfor chodzi w skład ścian komórkowych, błon komórkowych i związków zapasowych ( fityna).

Czy dostępność fosforu w glebie jest ograniczona?

Z przedstawionych faktów wynika, że fosfor jest niezbędnym i nie do zastąpienia składnikiem pokarmowym, zatem obowiązkiem każdego plantatora jest utrzymanie w glebie jego stałej dostępności dla roślin. Niestety z tym w wielu przypadkach mamy duże problemy. Wynikają one z ograniczeń, jakie pojawiają się w jego dostępności a determinowane są przez właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby.

Do najważniejszych czynników chemicznych wpływających na dostępność fosforu zaliczamy odczyn gleby. Aby zapewnić optymalną dostępność jonów fosforanowych powinniśmy uregulować odczyn do pH 6-7. Poniżej tej wartości fosfor ulega nieodwracalnemu uwstecznieniu tworząc związki z glinem oraz żelazem. Powyżej wartości pH 7 uwstecznia się z jonami wapnia.

Kolejnym istotnym elementem wpływającym na dostępność fosforu jest aktywność mikrobiologiczna. W glebach uprawnych zawartość fosforu organicznego waha się w przedziale 25-50% ogólnej zawartości składnika. Dostępność tej formy zależy od tempa mineralizacji. W przypadku fosforu mamy do czynienia z uwalnianiem na drodze mikrobiologicznej i biochemicznej.

Proces mineralizacji ratunkiem dla zatrzymanego w glebie Fosforu

Typowa mineralizacja to proces uwalniania z glebowej materii organicznej azotu, potasu, siarki i fosforu na drodze utleniania związków węgla. Istotnym elementem tego procesu jest stosunek C:P w zależności od niego możemy mówić o mineralizacji (uwalnianiu P) lub immobilizacji ( wiązanie przez mikroorganizmy). Uwalnianie następuje przy stosunku C:P węższym niż 200:1 a immobilizacja przy szerszym niż 300:1.

W odróżnieniu do azotu w przypadku fosforu mamy także do czynienia z mineralizacją biochemiczną. Polega ona na produkowaniu przez korzenie roślin (rizosfera), grzyby mikorytyczne i mikroorganizmy glebowe enzymów katalizujących proces mineralizacji. Do mikroorganizmów produkujących enzymy uwalniające fosfor zaliczamy bakterie z grup: Pseudomonas, Bacillus, Rhizopus, Penicillum, Aspergillus. Jeżeli stworzymy w glebie odpowiednie warunki rozwoju mikroorganizmów możemy liczyć na wyższą dostępność fosforu jak również innych składników. Efektywność zastosowanych nawozów i wykorzystanie zasobów glebowych będzie lepsze.

Do warunków decydujących o uwalnianiu fosforu i jego dostępności zaliczmy: temperaturę, uwilgotnienie, zagęszczenie gleby oraz dostępność tlenu.

Zastosuj skuteczny plan nawożenia fosforem.

Przystępując do opracowania planu nawożenia fosforem powinniśmy uwzględniając powyższe czynniki zadbać przede wszystkim o ochronę przed uwstecznianiem dostępnych form fosforu w glebie oraz o podniesienie aktywności mikrobiologicznej gleby.

Do prostych, ale sprawdzonych rozwiązań należy zaliczyć stosowanie preparatów zwierających kwasy humusowe. Silne właściwości chelatyzujące kwasów humusowych pozwalają zabezpieczyć wolne wiązania jonów fosforanowych przed uwstecznianiem z jonami glinu, żelaza czy też wapnia. Ze względu na bardzo wysoką zawartość kwasów humusowych na uwagę zasługuje ROSAHUMUS ( 85% kwasów humusowych, potas, żelazo). Surowcem do produkcji są Leonardyty wydobywane na terenie Niemiec, aktywność kwasów humusowych w tym przypadku jest 5 krotnie wyższa niż pochodzących z innych źródeł ( obornik, kompost). Preparat ponadto poprawia strukturę gleby, warunki wodno-powietrzne, pobieranie i efektywne wykorzystanie składników pokarmowych, pobudza aktywność mikrobiologiczną, zwiększa pojemność wodną. Zawartość kwasów humusowych w 1 kg ROSAHUMUSU odpowiada zawartość kwasów humusowych w ok 30 tonach obornika.

Na poprawę dostępności fosforu wpływ ma również zastosowanie nawozu DELSOL. Stymuluje on rozwój bakterii Pseudomonas Putida, które wpływają dodatnio na rozwój sytemu korzeniowego oraz pobieranie fosforu, żelaza oraz aktywizują życie biologiczne gleby. DELSOL zwiększa transformację związków siarki w przyswajalne przez rośliny siarczany

DELSOL stymuluje mechanizmy obronne roślin chroniąc ich korzenie przed atakami czynników chorobotwórczych.

Oprysk nawozem ROSAHUMUS w dawce 3 kg/ha najlepiej połączyć z preparatem DELSOL w dawce 1l/ha. Oprysk można wykonać na resztki pożniwne przed siewem nasion oraz po siewie roślin.

 

Artur Kozera.