Adiuwanty czyli aktywacja skuteczności

Aby osiągnąć maksymalną skuteczność wykonanego zabiegu ochrony niejednokrotnie należy pokonać wiele przeszkód takich, jak zła jakość wody, niedostateczne pokrycie roślin cieczą roboczą, niesprzyjające warunki pogodowe, trudne do zwalczenia patogeny itd. Na szczęście pojawia się coraz więcej sposobów na podniesienie skuteczności zabiegów w postaci nowoczesnych adiuwantów oraz nawozów wspomagających odporność roślin.

W krajach takich jak Francja czy Wielka Brytania wydatki na adiuwanty sięgają 5% wartości przeznaczanej na zakup środków ochrony roślin. W Polsce tego typu produkty nadal są znacznie rzadziej wykorzystywane. Dlatego warto poznać jakie korzyści niosą nowoczesne środki wspomagające.

Czym są adiuwanty?

Adiuwanty to substancje, które stosuje się łącznie ze środkami ochrony roślin lub nawozami w celu poprawienia jakości zabiegu. Adiuwanty same w sobie nie zwalczają patogenów, ani nie odżywiają roślin. Powodują natomiast zmianę właściwości fizycznych cieczy roboczej.

Superzwilżacze

Pierwszym rodzajem adiuwantów, na który szczególnie warto zwrócić uwagę są tzw. superzwilżacze. Do tej grupy możemy zaliczyć m.in. preparaty Silwet Gold, Slippa, Slipper (wszystkie z nich zawierają trójsiloksan). Ich główną funkcją jest radykalne, nawet kilkudziesięciokrotne, obniżenie napięcia powierzchniowego cieczy, a w rezultacie rozpłynięcie się kropli oprysku na znacznie większej powierzchni. Dzięki temu ciecz robocza dociera w miejsca nie opryskane bezpośrednio np. spodnie strony liści, zwinięte liście, miejsca osłonięte oprzędem. Dodatkowo dochodzi także do wnikania cieczy w aparaty szparkowe.

Kolejnym efektem uzyskiwanym przez dodatek adiuwantów jest możliwość zmniejszenia ilości cieczy roboczej na ha. Niekiedy jest to nawet niezbędne, ponieważ ściekanie cieczy z rośliny powoduje, że mniej substancji aktywnej pozostaje na jej powierzchni.

Adiuwanty można stosować z herbicydami, fungicydami, regulatorami wzrostu, nawozami, jednak największy wzrost skuteczności odnotowywany jest przy ich stosowaniu łącznie z insektycydami i akarycydami. Jak dowodzą liczne badania, dodanie superzwilżacza do zabiegu przeciwko przędziorkom może podnieść skuteczność zabiegu nawet o 100%.

Stickery

Następną grupę adiuwantów stanowią tzw. stickery, czyli środki poprawiające przyczepność cieczy do powierzchni. Należy do nich Prolonger, który oprócz poprawy przyczepności zapewnia także poprawę zwilżenia i zabezpiecza ciecz roboczą przed zmywaniem przez deszcz. Zawiera on naturalne związki występujące w cytrusach i drewnie sosnowym (m.in. limoneny i terpinoleny). Związki te wiążą substancje aktywne występujące w środkach ochrony na chronionej powierzchni rośliny w specyficznej błonie, zapewniając ich powolne i systematyczne uwalnianie. Warstwa utworzona przez adiuwant rozciąga się wraz ze wzrostem rośliny oraz nie blokuje wymiany gazowej. Dzięki takiemu działaniu środki ochrony roślin przez dłuższy czas oddziaływują na roślinę i patogeny, i większym stopniu zostają wchłonięte substancje odżywcze.

Activ 5 – zmiana właściwości wody

Częstą przyczyną niskiej skuteczności oprysków jest zła jakość wody. Chodzi tu zarówno o jej niewłaściwe pH, jak i o twardość. Dla większości środków ochrony roślin optymalne pH mieści się w przedziale od 5,5 do 6,5. Niewłaściwy odczyn może prowadzić do rozpadu lub dezaktywacji substancji aktywnej. Podobnie wygląda sytuacja z twardą wodą, gdzie jony Ca+ zawarte w wodzie wchodzą w reakcje z substancją aktywną, blokując jej działanie. Rozwiązanie tego problemu jest Activ 5 – formalnie jest to nawóz, jednak aż 71% jego składu to korektory jakości wody, emulagatory i surfaktanty.

Activ 5 ma właściwości zakwaszające. Posiada kolorymetryczny wskaźnik pH – ciecz zmienia barwę w zależności od odczynu, co bardzo ułatwia stosowanie preparatu. Activ 5 sekwestruje jony Ca+ i Mg+ zawarte w wodzie, przez co obniża twardość wody, zabezpieczając substancje aktywne przed dezaktywacją. Posiada także właściwości zwilżające i emulgujące, dzięki czemu ciecz staje się bardziej jednorodna.

Stosując Activ 5 należy zachować odpowiednią kolejność mieszania. Najpierw wlewamy do zbiornika wodę, a następnie Activ 5, aby zmienić pH i zneutralizować jony odpowiedzialne za jej twardość. Dopiero na końcu dodajemy środki ochrony roślin. Na niewłaściwy odczyn i twardość wody szczególnie wrażliwe są takie herbicydy, jak np. glifosat, kletodym, MCPA, 2,4-D, dikamba. 71% składu Activ 5 to substancje kondycjonujące wodę i adiuwanty.

Pękanie łuszczyn rzepaku

Podstawową przyczyną zmniejszenia plonu rzepaku jest zjawisko pękania jego łuszczyn, które jest bezpośrednio spowodowane gwałtownymi zmianami wilgotności podczas dojrzewania tego organu rośliny. Podczas deszczu oraz w warunkach wysokiej wilgotności organy te pęcznieją, a następnie w trakcie suszy oraz przy wysokiej temperaturze, zaczynają się kurczyć. Regularnie powtarzające się zjawisko kurczenia i rozszerzenia łuszczyn, prowadzi w konsekwencji do ich otwierania wzdłuż szwu i wysypywania nasion. Zważywszy, że łuszczyny produkują 80% plonu rzepaku, a w ostatnich dniach przed zbiorem powstaje do kilkudziesięciu kg ziarna/ha dziennie to straty spowodowane nadmiernym osypywaniem się nasion często mogą być znaczące. Przeciętnie jest to około 10-20% potencjalnie utraconego plonu, ale w warunkach skrajnych poziom szkód może być znacznie wyższy.

Polyfix – sklejacz łuszczyn

Najlepszym sposobem na ograniczanie zjawiska osypywania łuszczyn jest zastosowanie preparatów tzw. „sklejaczy”, które ograniczają zdolność łuszczyn do pęcznienia tym samym przeciwdziałając gwałtownym zmianom wilgotności, takim preparatem jest Polyfix. Sklejające i powlekające działanie preparatu ma za zadanie ograniczać fizyczne naprężenia łuszczyny. Preparat Polyfix oparty jest na alkoholu poliwinylowym i jest to jeden z nielicznych polimerów rozpuszczalnych w wodzie. Jego szerokie zastosowanie jest uwarunkowane bardzo niską szkodliwością dla człowieka jak również małą uciążliwością dla środowiska.

Formulacja preparatu Polyfix opiera się na biodegradowalnym sklejaczu o 20 % zawartości alkoholu poliwinylowego. Po jego zastosowaniu tworzy się membrana chroniąca łuszczyny przed przedostawaniem się kropel deszczu, skracając w ten sposób czas schnięcia. Tym samym preparat zmniejsza podatność łuszczyn na pękanie i zwiększa stopień ich wypełnienia. Środek można stosować samodzielnie w dawce 0,6 l/ha przy zachowaniu stężenia 0,25 – 0,3 l /100 l wody. Rekomendowana ilość wody używanej do oprysku to 250-300 l/ha. Polyfix można również stosować w połączeniu z desykantami w ilości 0,3 l/ha w połączeniu z preparatem Roundup 360 SL (3 l/ha).

Pomocne nawozy

Wspomaganie skuteczności środków ochrony roślin jest możliwe nie tylko dzięki poprawie właściwości fizycznych cieczy roboczej. Także niektóre nawozy dostarczają roślinom substancje w takiej formie, która mobilizuje je do silniejszej reakcji na patogeny.

Do takich nawozów należy Fosfiron Cu i Fosfiron Mg. Zawarty w nich fosfor występuje w formie, która jest bardzo łatwo transportowana w roślinie i hamuje rozwój grzybów oraz stymuluje reakcje odpornościowe. Fosfirony wpływają na przemianę materii w komórkach grzybów patogenicznych wywołując powstawanie tzw. „metabolitów stresu”. Te z kolei są rozpoznawane przez komórki roślinne, co wywołuje silną reakcję obronną (m.in. wzmocnienie ścian i błon komórkowych). Ponadto dochodzi do apoptozy, czyli „samobójczego” zamierania komórek zakażonych chorobą.

Nowoczesne adiuwanty oferują cały szereg unikalnych funkcji:

• Poprawa zwilżenia opryskiwanej powierzchni

• „Rozciągnięcie” kropli oprysku na powierzchni liścia

• Lepsze zatrzymanie substancji na powierzchni liścia

• Zwiększenie penetracji miejsc trudnodostępnych

• Wyrównanie wielkości kropel – zapobieganie znoszeniu przez wiatr

• Ograniczenie zmywania przez deszcz

• Korygowanie odczynu bądź twardości wody

• Zapobieganie pienieniu się

 

Piotr Barański